Strona:Rabin Dr. Samuel Abraham Poznański.pdf/16

 Dwie były uczelnie dla nauk judaistycznych w Berlinie i obie istnieją do dnia dzisiejszego. Jedna powstała w roku 1872 dzięki inicjatywie berlińskiej gminy żydowskiej i szeregu dobrodziejów, a na jej czele stanął słynny badacz wiedzy żydowskiej Abraham Geiger, drugą założyli ortodoksi niemieccy pod przewodem rabina Hildesheimera w r. 1874. Obie szkoły nie współzawodniczyły ze sobą, ileże pierwsza, zwana Lehranstalt für die Wissenschaft des Judentums odrazu postawiła sobie za cel naukowe badanie i pogłębianie wiedzy żydowskiej i uprawianie tejże wiedzy równolegle do rozwoju innych nauk na świecie, druga zaś Rabbiner Seminar już samą nazwą określiła, że ma na celu pielęgnowanie nauki żydowskiej wyłącznie w ramach tradycji i kształcenie ortodoksyjnych rabinów. Jasnem jest, że „Lehranstalt“ stała o wiele wyżej od swej siostrzycy, ileże pielęgnowała i podawała swym adeptom naukę we właściwem tego słowa znaczeniu.
 Poznański zapisał się w poczet uczniów „Lehranstalt“ i odrazu zabrał się do pracy. Niebyło już od lat Geigera (umarł 1874), ale szereg innych nauczycieli dalej rozwijał naukę żydowską. Historję żydowską wykładał znany badacz dziejów Dr. Dawid Kassel, autor wielu monografji i obszernego, a syntetycznego podręcznika dla historji i literatury żydowskiej, etykę i filozofję żydostwa wykładał słynny filozof i wydawca „Zeitschrift für die Völkerpsychologie“ Haim Steinthal, a Talmud Joel Müller. Pierwszy raz miał Poznański sposobność słuchania naukowych wykładów z zakresu Talmudu, historji i literatury żydowskiej i t. d. i zapoznania się z metodą studjowania i badania tych przedmiotów. Kassel wtajemniczał swoich adeptów w źródła do dziejów żydowskich, Steinthal analizował dzieła myślicieli, lecz największy wpływ wywierał na Poznańskiego Müller swoją interpretacją Talmudu. On też skierował młodego studenta na drogę, której miał pozostać wiernym przez całe życie.
 Specjalnością Müllera była epoka gaonów, tej to epoce głównie się poświęcał i z jej zakresu wydał szereg dzieł o trwałej wartości. I tak ogłosił w sprawozdaniu „Lehranstalt“ za rok 1889 rozprawę p. n. „Die Responsen der: spanischen Lehrer des 10 Jahrhunderts — R. Mose, R. Chanoch, R. Joseph ben Abitur“, a w sprawozdaniu tejże szkoły za rok 1890 rozprawę p. n. „Hand, schriftliche, Jehudaj Gaon zugewiesene