Strona:PL Siedlecki - Spadochronowy lot niektórych owadów.pdf/21

 a) Larwy Ph. pulchrifolium (ryć. 13a, 14 i 15) zarówno samcze jak i samicze podczas spadania ustawiają szerokie odnóża ukośnie do osi ciała tak, że ich rozpłaszczone uda stanowią trzy pary płaszczyzn lotnych, umieszczonych po obu stronach tułowia. Odwłok wygina się lekko ku górze i cały może być uważany za jedną, ogromną płaszczyznę lotną. Patrząc z boku na przelatującą larwę, widzimy, że przednie uda są pod najmniejszym, a tylne pod największym kątem nachylone do osi ciała; głowa i tułów są wygięte lekko ku górze, uda zaś przedniej pary są wysunięte, tak iż sięgają połową długości przed głowę (ryć. 13a). Cienkie rozszerzenia odwłoku leżą podczas spadania nieco niżej niż płaszczyzny odnóży. Punkt ciężkości ciała takiej larwy jest przesunięty ku przodowi ciała.
 Larwa liśćca. strząśnięta z gałązek, spada najczęściej pionowo, lecz chyżość jej spadania zwalnia się tak wybitnie, iż, o ile mogłem ocenić, przynajmniej dwa razy wolniej przesuwa się przez powie-trze niż ciężki przedmiot (n. p. kamyk), puszczony wolno z tej samej wysokości.
 Bardzo często jednak, zwłaszcza jeśli puścić larwę ze znaczniejszej wysokości (2 — 4 metrów), jej lot się zmienia. Leci ona ukosem i zakreśla w powietrzu szeroką linię śrubową, a wreszcie dotyka się podłoża łagodnie i uderza o nie pod dość ostrym kątem. Podczas tego lotu głowa zawsze ustawia się w kierunku ruchu. Zazwyczaj podczas spadania z wysokości około 2½ metra opisują larwy co najwyżej jeden krok linii śrubowej. Ta sama larwa, kilkakrotnie strącana z różnej wysokości, zakreślała bardzo różną drogę, raz szerszą, to znów węższą, a nawet po lotach spiralnych spadała całkiem pionowo; widocznie więc zwierzę ma możność zmieniania kierunku lotu przez odpowiednie nastawianie płaszczyzn lotnych. Występuje więc u tych zwierząt sterowanie czynne przez zmianę położenia organów lotnych, podobne do tego, jakie Stellwaag opisuje u uskrzydlonych owadów (29).
 b) Samice Ph. pulchrifolium (ryć. 13b i 17) różnią się od dużych larw przedewszystkiem silnie rozwiniętą pierwszą parą skrzydeł. Wskutek rozwoju ogromnych narządów rozrodczych powiększa się grubość ich odwłoku, a w związku z tem przesuwa się środek ciężkości ciała ku tyłowi i dołowi. Mimo zgrubienia osiowej części odwłoku nie zmieniają się jednak proporcye wymiarów tej części ciała (tabela 3); samo zgrubienie widoczne jest więcej