Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/087

zabarwienie tkanek wszystkich narządów i zwyrodnienie miąższowe komórek, wraz z przepełnieniem włoskowatych kanalików żółciowych. Następnie obok tych zmian występuje wyraźna hemosyderoza, to jest zabarwienie tkanek barwnikiem, zawierającym żelazo, powstałym z rozkładu hemoglobiny. Badania chemiczne tak zmienionej wątroby wykazują jednocześnie z zanikiem glikogenu obecność stałych nagromadzeń rozmaitych trucizn (przeważnie nieorganicznych) oraz przetworów ich rozkładu. Uszkodzenie ich komórek może posunąć się tak daleko, że odrodzenie ich staje się tylko częściowo możliwe; w wielu miejscach giną one zupełnie, zaś na ich miejscu rozrasta się obficie tkanka łączna: w ten sposób powstaje jedna z najpospolitszych zmian w zatruciach chronicznych — toksyczna marskość wątroby (cirrhosis). Jest ona w doświadczeniach laboratoryjnych zwykle niewyraźna, ponieważ wymaga dla swego rozwoju bardzo długiego czasu. U człowieka dość pospolita jest marskość laenenkowska, stanowiąca typowy wynik zatruć chronicznych nieoczyszczoną wódką, zawierającą znaczne ilości wyższych alkoholów i innych trucizn działających na wątrobę. Ponieważ wątroba leży na drodze wszystkich trucizn pochłanianych przez krew w kanale trawiennym jako pewnego rodzaju tama, niema więc nic dziwnego, że jej komórki zostają uszkodzone w pierwszym rzędzie.
 Obecność trucizn w przewodzie pokarmowym, niezależnie od tego, czy będą one dostarczone przez usta, albo wydzielone do przewodu ze krwi, wywołuje zmiany nietylko miejscowe, t. j. zapalenie i martwicę z powstawaniem głębokich wrzodów i krwotoków, z obfitem wydzieleniem soku jelitowego i wysięku surowiczego, lecz także zmiany ruchu jelit zwanego ruchem robaczkowym czyli perystaltycznym. Ruchy te zależą przedewszystkiem od czynności mięśni, podlegają również regulacyjnemu wpływowi nerwów błędnego i trzewnego. Pierwszy jest nerwem ruchowym — drugi wstrzymującym. Dlatego też w płynie Ringera ruchy jelit są możliwe w oddzielonych odcinkach zawierających samodzielne ośrodki nerwowe. Szybkość tych ruchów razem z szybkością resorpcji określa konsystencję kału i liczbę stolców na dobę.
 Większa część trucizn wydzielanych przez jelita wywołuje wzmocnienie ruchów perystaltycznych i pogorszenie warunków resorpcji. To też typowym objawem tego rodzaju zatruć jest zwykle uparta biegunka. Skutek odwrotny, to jest zaparcie, jest zawsze wynikiem działania na ośrodkowy układ nerwowy.