Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/086

względem dużych gruczołów trawiennych wątroby, trzustki i gruczołów ślinowych. Organotropizm ten łączy się zazwyczaj z wydzielaniem trucizn wraz z wydzieliną tych gruczołów. Wskutek warunków fizjologicznych i trudności otrzymania tych wydzielin w stanie czystym, obecność trucizny i przetworów jej rozkładu obserwowano tylko w zawartości jelit i w kale. Wyjątek stanowią gruczoły ślinowe, ponieważ ślinę łatwo otrzymać w stanie czystym. Co do czynności gruczołów to przedewszystkiem należy zwrócić uwagę na możność podniesienia się lub obniżenia jej pod wpływem niektórych zatruć.
 Podczas gdy trucizny jednego rodzaju, jak np. atropina, wywołują prawie zupełny zanik wydzielania śliny, inne, jak pilokarpina i eseryna, naodwrót, wzmagają czynność gruczołów ślinnych. Takież wzmożone ślinienie można zauważyć w zatruciu rtęcią, a w mniejszym stopniu — ołowiem.
 W ostatnich wypadkach łączy się on zawsze z dość obfitem wydzieleniem trucizny ze śliną, oraz wyraźnem zapaleniem i martwicą śluzówki jamy ustnej.
 Zmiany czynnościowe i anatomiczne trzustki pod wpływem zatruć są prawie niezbadane, prawdopodobnie jednak niemniej znaczne niż zmiany gruczołów ślinowych. Trudność badań polega na tem, że sok wydzielający się ze sztucznych fistuł ductus pancreatici bardzo prędko zmienia normalne właściwości. Wręcz przeciwnie, wątroba jest jednym z narządów najlepiej pod tym względem zbadanych. Jednakże warunki badań zmian składu żółci i wahań jej ilości również nie są łatwe, ponieważ potrzebują zabiegów chirurgicznych i tyczą się tylko zwierząt.
 Wydzielanie z żółcią szeregu obcych substancyj — barwników, soli ciężkich metali, niektórych związków organicznych i t. p. zostało stwierdzone.
 Najciekawsze i najważniejsze są jednak nie czynnościowe lecz anatomiczne zmiany wątroby, dostarczające cennych wskazówek dla diagnozy zatruć w badaniach sekcyjnych.
 Najpospolitszą zmianą jest zwyrodnienie miąższowe wątroby, połączone zwykle z mniej więcej wyraźną przemianą tłuszczową. Zmiany te występują najwyraźniej w zatruciach fosforem i arsenem, jak również niektóremi olejkami eterycznemi.
 Drugą niemniej typową zmianą wątroby są żółtaczki toksyczne. Żółtaczka powstaje zazwyczaj wskutek działania środków hemolitycznych i wiąże się z typowemi zmianami w moczu (hemoglobinurja) oraz we krwi. W pierwszem okresie mamy typowe