Strona:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu/535

kiem. W Konstantynopolu najbardziéj godne uwagi przy meczetach sułtańskich są biblioteki, medresy czyli szkoły, szpitale dla kalek i chorych, imarety czyli przytułki, gdzie biédni są żywieni. Mówią dawni kronikarze arabscy, w Kairze nietylko w obrębie meczetów, uprawiano nauki, przytulano, i opatrywano nędze ludzkie; lecz jeszcze pobożność muzułmańska umieszczała około minaretów naczynia, napełnione ziarnem, naśladując Boską Opatrzność, która ptaszęta żywi. Dziś nic nie pozostało z tych zakładów religijnych. Zła wiara, obojętność administratorów rządu, mameluków i paszów, zniszczyły katedry uczonych, przytułki ubóstwa; i pożarły skarby miłosierdzia, chléb ubogich, to wszystko, co dawano schorzałym, okaléczałym, i ptakom niebieskim. Meczety nawet, straciwszy fundusze, opuszczone chylą się do upadku; rząd bowiem utrzymuje te tylko, do których lud bardziej uczęszcza, i tak z cztérystu, ledwie sto pięćdziesiąt w lepszym jest stanie, reszta rozsypuje się w gruzy.
 Z pomników religijnych Kairu, jeden tylko zachował słaby obraz dawniejszych instytucyj, porównać go można z sławną solimaniją Stambułu. Jest to meczet El-Azhar, tak dawny, jak miasto; dano mu nazwę meczetu kwiatów, bo był niegdyś otoczony ogrodami. Tak jest obszérny, że gdy w 1800 roku mieszkańcy Kairu powstali przeciw Francuzom, piętnaście tysięcy ludzi zebrało się w jego obrębie. Jest najbardziéj uczęszczanym z całéj stolicy; niektórzy przepędzają na jego dziedzińcach dnie całe, odbywają ablucye przy wspaniałéj fontannie, piją kawę i palą tytoń latakii. Wśród tłumu liczni kramarze sprzedają swój towar; meczet przeto podobniejszym jest do kawiarni lub bazaru, jak do domu modlitwy. Sam przez się stanowić może jeden z największych kwartałów miasta, tyle bowiem zawiera gmachów, tyle ma wejść i przesmyków. Przyłączono do niego szkołę i bibliotekę, która, jak utrzymują krajowce, zawiéra wszystko to, co kiedykolwiek pisano w Egipcie u Arabów. Szkoła przy tym meczecie kwiatów, jest dotąd sławną. W niéj są