Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/17

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

dącego i nazywa się I. Fanghi di Abano. Szlam ten ma temperaturę +60° Réaum., w składzie swym zawiera glinkę, krzemionkę, chlorek sodu i siarkowodor., jest mocno drażniący i bardzo przenikliwy, sprowadza obfity przeziew skórny i z wielkim skutkiem w artrytyzmie, sztywności członków, w paraliżach, w zgrubieniu stawów i w chorobach natury syfilitycznej jest używany. Przewożonym być może w odleglejsze miejsca bez stracenia swej skuteczności. Abano znane jest także jako miejsce urodzenia historyka Liwiusza, oraz słynnego w wieku XIII lekarza Piotra Abano. Dr. L. S.

Abano (Piotr) albo Apono, sławny lekarz i nauczyciel sztuki lekarskiej w Padwie, ur. 1250 r. w mieście Paduańskiem Abano, od którego wziął nazwę; dodano mu przydomek conciliator, od głównego jego dzieła: „Conciliator differentiarum philosophorum et praecipue medicorum;“ Wenecyja 1565; w którém godzi filozofiją z medycyną. Mąż w swoim wieku wielce uczony, jednakże zanadto hołdując ówczesnym błędom astrologii i mistycyzmowi, ściągnął na siebie zarzuty herezyi a po dwukrotnem stawieniu go przed sądem inkwizycyi, skazanym został na spalenie; śmierć jednak w 66 roku życia jego (1316), uprzedziła wykonanie wyroku. Pozostawił kilka dzieł oryginalnych i niektóre przekłady Galena.

Abarbanel (ob. Abrabanel).

Abarca (don Joaquin), biskup Leonu, ur. w Aragonii około 1780 r. Obrawszy stan duchowny, w roku 1820 przemawiał przeciw przywróceniu konstytucyi z r. 1812 i był jednym z naczelników stronnictwa apostolskiego w Arragonii. Po przywróceniu w Hiszpanii absolutnej władzy królewskiej, mianowany pod ministerstwem Calomarde biskupem Leonu. Wszedłszy r. 1826 do rady stanu, opuścić musiał stolicę dla odkrytych zabiegów stronniczych. Przeciw zmianie prawa o następstwie na tron, wprowadzonej przez Ferdynanda VII na korzyść córek, zaprotestował głośno i po śmierci króla przyjął udział w pierwszém poruszeniu karlistowskiém w Vittoryi i Logrono. Następnie towarzyszył don Karlosowi do Anglii i został tam jednym z głównych doradzców, a później agentów pretendenta. Gdy roku 1836 udać się chciał do don Karlosa z zasiłkami pieniężnemi, dostarczonemi przez torysów angielskich, aresztowany w drodze niedaleko Bordeaux, wywieziony został do Niemiec, zkąd przez Hollandyją udał się morzem do prowincyj baskijskich, gdzie stanął na czele gabinetu pretendenta. Gdy usiłowanie obalenia Marota (ob.) nie powiodło się, wygnany w Lutym 1839 r. wraz z innemi członkami kamarylli, zamieszkał we Francyi. Abarca umarł r. 1844 w klasztorze Karmelitów pod Turynem.

Abarim, (po hebr. przejście), łańcuch gór za Jordanem, noszących różne pojedyncze nazwiska. Góry Nebo, Phasga i Phogor wchodziły w skład gór Abarim. Jeremijasz ukrywał tu arkę przymierza, w czasie zdobycia Jeruzalem przez Chaldejczyków.

Abarys, rodem Scyta, obdarzony przez Apollina duchem wieszczym i darem latania po powietrzu na złotej strzale. Według jednych żył w czasach oblężenia Troi, według innych był współczesnym Krezusa.

Abas, waga służąca w Persyi na oznaczenie ciężkości pereł i równająca się jednej ósmej części karatu.

Abascal (don Jose Fernando), wice-król Peru, ur. 1743 w Oviedo, wszedł r. 1762 w służbę wojskową hiszpańską, w której przez lat 20 podrzędne zajmował stanowisko. Posunięty 1793 na pułkownika, walczył z odznaczeniem przeciw rzeczypospolitej francuzkiej. R. 1796 został gubernatorem Kuby, a następnie Nowej-Galicyi. Talenta jego wojenne i administracyjne skłoniły rząd do mianowania go 1804 wice-królem Peru. Na tej posadzie Abascal sprawiedliwym i łago-