Strona:PL Edward Nowakowski-Uduszenie cara Pawła I.pdf/3

posunęła do ostateczności. Usunęła go tedy od wszystkiego, kazała mu zamieszkać na ustroniu w Gatczynie, niedozwalając brać żadnego zgoła udziału w sprawach publicznych. Otoczyła go swoimi szpiegami, którzy jej o każdym niemal słowie jego donosili. Wszystkie listy, jakie pisał i odbierał, kazała sobie przedstawiać i sama je czytała, nazywając to „perlustracyą“ (ob. Chrapowickiego „Dziennik“). Kiedy chciał jechać na wojnę z Turkami w obawie, żeby się tam nie odznaczył i nie zjednał sobie chwały, nie pozwoliła mu na to, pozwalając później udać się do wojska w czasie wojny ze Szwedami, wzbroniła jednak brać w wojnie udział, a kiedy regent szwedzki, książę Karol Sudermański, po dwakroć chciał się z Pawłem widzieć, wzbroniła i kazała mu natychmiast wracać do Petersburga.
 Pierwszą żonę Pawła, do której on bardzo się był przywiązał, Natalię Aleksiejewnę, księżniczkę hesko-darmsztadzką, znienawidziwszy, kazała akuszerce otruć 1776 r. (Dokładne szczegóły otrucia ob. w Salderna „Życie Piotra III.“) Gdy z drugą żoną Maryą Fiodorowną, księżniczką wirtemberską, miał Paweł dzieci, każde zaraz po narodzeniu kazała rodzicom odbierać i przenosić do siebie, gdzie też zostawały. Może temu okrucieństwu ktoś nie uwierzy, lecz oto ks. Adam Czartoryski w pamiętniku swoim przytoczonym przez Bronisława Zaleskiego (str. 364) mówi:
 „... uderzeni byli niepomiarkowaną surowością Katarzyny, która nie pozwalała synowi i jego małżonce, wielkiej księżnie, cieszyć się wychowaniem dzieci w najpierwszych ich nawet latach. Skoro tylko wielka księżna powstawała z łoża, odbierano jej nowonarodzone dziecię“.
 Obchodząc się z Pawłem okrutnie przez swoich powierników, udających współczucie dla Pawła, kazała im go kusić do zrzucenia jej jarzma w myśli, że gdy przeciw niej powstanie, da jej powód do ukarania go. Paweł jednak