bodnie oddawać się rozpuście, która była żywiołem jej życia, zniewoloną była tolerować i u drugich to, czego się sama dopuszczała. Stąd wyniknęły straszne nadużycia, sprzeniewierzenia, uciemiężenia, kradzieże, publiczne rozboje, niesłychana powszechna rozwięzłość obyczajów, i do najwyższego stopnia rozstrój w całej organizacyi państwowej. Chopin, uczony bibliotekarz księcia Kurakina, w dziele swojem „Russie“ (r. 1838 Paris. I, 384) pisze: „Przepych, jakim pod koniec życia otoczyła się Katarzyna, sprowadził największy nieporządek w zarządzie państwa. Żądza błyszczenia, pewność bezkarności za wszelkie bezprawia rozzuchwaliła wszystkich tak, że nikt nie zważał na żadne prawa“. Les dilapidations s’exerçaient dans toutes les branches du service public. Rozkład szerzył się we wszystkich gałęziach służby publicznej. Kiedy Paweł chciał zaprowadzić porządek w wojsku, nie tylko nie wiedziano o istotnej liczbie wojska, ale nawet, gdzie było rozlokowane (Tooke). Całe państwo moskiewskie stało się jakby stekiem wszelkich niegodziwości i ogólnego spodlenia — pod każdym względem.
Dierżawin, sławny poeta moskiewski i chwalca Katarzyny, przecież w pamiętnikach swoich (Moskwa 1860) pisze o Katarzynie: „Nie rządziła ona cesarstwem sprawiedliwością, według prawdy i sumienia, ale według żądz i namiętności, które nią miotały, dogadzając otoczeniu swemu, a co gorsza kochankom swoim (str. 339, 387), którym wolno było bezkarnie popełniać wszelkie bezprawia i zdzierstwa“.
