Strona:PL Aleksandra Humboldta Podróże po Rossyi 01.djvu/133

rzeli dnia następnego. Z pomiędzy pierwszych, dwie leżą cokolwiek na wschód od wsi Małaja-Ałabaszka, trzecia cokolwiek na południe, śród Bolszoj-Ałabaszki, ośm wiorst odległej od Mursinska.
 Ponieważ wszystkie drogi prowadzące do łomni są wązkiemi leśnemi drożynami, bardzo im się przydały tutaj na Uralu, jak w reszcie Syberyi, używane tych okolicach wozy. Składają się one właściwie tylko z kilkunastu obok leżących drągów, opierających się z przodu i z tyłu na osiach, opatrzonych kołami. Często kładą jeszcze na środku tych żerdzi pudło, zwykle okrągłe i urządzone tylko do leżenia; w którem jedna osoba wygodnie, dwie zaś, z powodu niewielkiej szerokości z trudnością leżeć mogą. Gdy drągi, z powodu swej długości, łatwo się uchylają, nie doznaje się w pudle, które oprócz tego wymaszczone bywa wygodnemi materacami, najmniejszego wstrząśnienia, nawet wtedy gdy wóz idzie po kamienistym gruncie, i nie ma się czego bynajmniej obawiać wywrotu, gdyż przy długości powozu prawie on jest niepodobnym, chociażby przednie osie całkiem w ukos stanęły.
 Dwie pierwsze łomnie znajdowały się na małych nizkich wzgórzach, w których wydrążone były nieregularne jaskinie; w trzeciej zaś łomni wydrążenie całkiem podobne było do szybu.
 Topaz i beryl, jako też kryształ górny, kiedy jest przezroczysty i jasny, stanowią w łomniach główny przedmiot poszukiwań; na inne zaś minerały (feldszpat, albit, turmalin, granat) nie zwracają tu bynajmniej uwagi. Topaz znajduje się tu, jak prawie wszędzie, krystalizowany, ale w dwóch odmianach, różniących się od siebie kolorem, kształtem i wielkością. Kryształy pierwszej odmiany są szaro — białe, aż do rdzawo-złotych, całkiem przezroczyste, i mają często dość znaczną objętość. Największy kryształ, jaki professor Rose z tego miejsca dobyty widział, znajduje się w zbiorze korpusu górniczego w Petersburgu: przy średnicy 1″ 3″′ ma on długości 9″ 5″′, a wagę 6 funtów 11 zołotników; kolor jego jest zielonawo-żółty. Drugi, niemniej szeroki, choć nie tak długi kryształ, znajdujący się teraz w królewskim zbiorze w Berlinie, otrzymał później Humboldt w podarunku w Kysztimie. Kryształy drugiej odmiany są bezbarwne i przezroczyste; są one zwykle daleko mniejsze od poprzedzających: professer Rose nie widział większych jak na cal średnicy. Z tej takie odmiany znajduje się bardzo piękny kryształ w wspomnionym wyżéj berlińskim zbiorze.
 Obejrzenie łomni w Ałabaszce zajęło całe popołudnie, i była już dziesiąta godzina, kiedy podróżni powrócili do Mursinska, gdzie, napastowani przez komary, przepędzili niespokojną noc. Nazajutrz wyru-