ski’, od hordy nagajskiej (po wodzu Nagaju, Nogaju); przyszło w 17. wieku przez Ukrainę, jak h dowodzi. Por. boćki itp.
nakładać, ‘łożyć koszt’, już w 14. wieku; »co Pakosz nakładał«, itd.
Nakło, u nas tylko nazwa miejscowa, u Czechów nákli (na i kieł), ‘drzewina, pręcie (co woda zostawia, nanosi)’.
nalaz, w psałterzu, dziś tylko we złożeniu dalszem: wynalazek, wynalazca, i poprawne wynaleźca, jeszcze w 17. w. samo naleźca, obok nalezienia w psałterzu; od czasownika nalazać (jedyny przykład w kazaniach świętokrzyskich, nalazamy, pomyłką nalazimy napisane), nalazować w biblji, gdy np. Czesi do dziś nalezati zatrzymali; ocalało w czasie przeszłym, nalazł, dziś znalazł; zastąpione zresztą przez najdę, znajdę, nachodzę, znachodzę (p. chód; nawet najda, najduch, znajdek); do zbyt wytartych złożeń nalazł, najdę, dodajemy jeszcze jeden przyimek, z: znalazł, znajdę (tak samo zobaczyć i i.).
Nalewajko, nazwa watażki kozackiego, w Warszawie straconego (r. 1597), upornie się trzymała; ‘szyzmatyków’ tak przezywano; »baranie flaki albo nalewajki«; używało się jednak i dosłownie: ‘ten, co nalewa, ugaszcza’ (szlachtę).
nałęcz, ‘obwiązka’, zmyślone nietrafnie, bo biała obwiązka na czerwonem polu była tylko herbem Nałęczów, nazwanych od jeziora Nałęcz (jak Przełęcz), ale »zawołanie« (p.) nic nie ma spólnego z obrazkiem herbowym (p. Godzięba pod godzić).
nałóg, ‘do czego się kto nałoży’, »nałog albo wnor« w 15. wieku; od leg-; p. łożyć; por. odłóg, połóg, wyłogi, załoga albo zakładka, itp.
namiot, już co najmniej od r. 1500 znane; tak i ‘kotary nad łóżkiem’ nazywano: namiocik; pozornie niby ‘narzutka’, jak nią jest istotnie (ruska) namiotka, namitka, ‘chusta na głowę mężatki’; ależ w naszem znaczeniu pojawia się tylko na Rusi i u nas (słowiańska nazwa ‘namiotu’ była wieża, jata, albo stan) i ze Wschodu przybyła, ostjackie nāmat, ‘pilśń na kibitce’, afgańskie namd.
namolny, namólny, ‘natrętny’, skrócone z namodlny (namodlność) od modlić (p. modła), już w 15. wieku; dziś narzeczowe (namulny!).
nan, nan(k)o, nen, nana, nen(k)a, narzeczowa nazwa ‘rodziców’, już w 16. wieku zapisana; wyraz dziecięcy, powszechny nietylko u nas; por. węg. nene, ‘starsza siostra’; toż rozumieć należy i o słowach: niania, niańka, niańczenie; por. mamka.
naoścież, mylnie naroścież (przez zwykłe narzeczowe pomieszanie roz- i oz-); naścież, naścieżaj (i naściężaj); o ‘otwieraniu drzwi’, od rzeczownika ścież (staroczes.: ‘belka’), ścieżaj (i ściężaj, z ową częstą a mylną nosówką przed ż), ‘zawias’, od steg-, stog- (p. stóg); z przyrostkiem -er prasłowiańskie steżer i stożer, ‘zawias’, lit. stagaras i stegeras, ‘łodyga’, łot. stēgs, ‘drąg, kół’, niem. Stock, Stecken; ścieżaj z *steg-ēj lub *steg-jaj, jak lężaja albo rodzaj.
naparstek, ‘co się na parst (t. j. palec) wkłada’ (por. napierśnik, nakolanki itp.); parst ocalało u nas tylko w pierścień (p.) i w nazwach roślin, np. pięćparcica(!); parst prasłowo: czes. prst, rus. piorst, cerk. prst; lit. pirsztas, prus. nagepirstis, ‘palec u nogi’.
