Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/26

sztuki, bo do wzniesienia go nieznagliła żadna cieleśna potrzeba, tworzyła go myśl czysta, cześć, uwielbienie, żal, chęć przekazania wnukom uczucia, które ręką dźwignęło.
 Mogiły z ziemi sypane, w rozmaitych kształtach, rozsiane są po całéj przestrzeni kuli naszéj i znajdują się wszędzie, gdziekolwiek zdawna zamieszkiwał człowiek: Pallas znalazł je nad Wołgą, w kraju pod Uralem i w stepach Kirgizkich; Jefferson w Wirginii; Altwater w Ohijo i nad brzegami jeziora Ontaryo; Spartmann u Kaffrów; John Barrow u Hottentotów. Znaczenie historyczne tych usypów z przeddziejowych czasów, najlepiéj wskazał Ritter (Vorhalle europaeischer Viskergeschichten, Berlin, 1820, 253), dowodząc, że jednym z piérwszych węzłów społecznego życia być musiały: cześć zmarłych, ofiary pogrzebowe i pomniki wznoszone członkom rodziny.
 Grecy zwali mogiłę χῶμα-ηρισν. — Rzymianie Mercuri acerous, tumulus; w Anglii zowią ją barrow; w Irlandyi terpen; w Szkocyi Mont-moth; w Szwecyi Attehögar; we Francyi gal-gals, malle, butte, i t. d. Czy wyraz u niektórych Słowian używany Kurhan, pochodzi z tatarskiego Kur, góra, i chane, dom, — bardzo wątpię, prędzéjbym szukał wywodu w wyrazie kru, kruhan, od okrągłości usypu, lub gorkan, hurkan, od góry, gdyż wyraz kurhan zdaje się czysto Słowiański. Słowiańską także jest mogiła, mohyła, po-Illiryjsku homyla. Koeppen, aż w Arabskim szuka piérwiastku mogiły, i znajduje go w wyrazie menhel, według Golius’a oznaczającym tumulus, sepulcrum, a właściwiéj miejsce w pustyni. Słuszniéj zda mi się Vocel wywodzi ją od moh zasadniczego pierwiastku, z którego i Słowiańskie mohu, i Greckie μεγαδ pochodzi. Po-Wendyjsku mol, znaczy wyżynę, wyniosłość; mogiła, był to usyp wielki mohuczy, mohutny, podniosły. (Vocel. 29—30).
 Usypy tego rodzaju, różnych kształtów i wielkości, w Słowiańszczyźnie i na przestrzeni dawnéj Polski i Litwy, w bardzo