Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/101

 Niektóre horodyszcza u Rusi, zowią się jeszcze uroczyskami (per excellentiam), co może potwierdzać domysł o świątyniach na nich dawniéj stojących; ale lud tak przywykł już zwać tém naźwiskiem powszechném różne place, śladu opasania wałami niemające, byleby oddzielna jakaś do nich przywiązana była pamiątka, właściwe imie im nadająca, że tego za ważny dowód niestawimy.
 Trudno i tu wyjść z domysłów, mniéj więcéj prawdopodobnych, dopóki nowe jakie szczęśliwe a stanowcze odkrycie, niezbogaci nas faktem, na którymbyśmy się oprzeć mogli. Godna uwagi, że nigdzie w horodyszczach niéma śladów ani studni, ani budowli, — ale stare budowy, jeśli tam były jakie, musiały być drewniane, a położenie horodyszcz zawsze prawie nad wodami umieszczanych i brak studni tłómaczyć może. Oddalenie od miejsc dziś zamieszkanych, jak z jednéj strony wikła badanie, tak z drugiéj dowodzić może, przesiedlenia się wsi w czasach spokojniejszych, na stanowiska wygodniejsze, choć mniéj obronne i ukryte.
 Pospolicie horodyszcza stare mieszczą się w zakątkach niedostępnych i naturą obwarowanych od napadów i pogwałcenia, wśród błót, trzęsawisk, u ścieku wód, pośród lasów, zawsze niemal na nizinach.
 Wielu już rozprawiało o horodyszczach, na które piérwszy Zoryan Chodakowski zwrócił uwagę starożytników; dotąd jednak do piérwszych jego i trafnych badań, nikt stanowczego nic dorzucić niepotrafił. Myśli tego znakomitego archeologa, wynikłe z obejrzenia ogromnéj kraju przestrzeni, pozostały dotąd zasadą wszystkich poszukiwań, i w różny sposób użyte, krążą jeszcze nietknięte, z xięgi do xięgi przechodząc.
 Niekiedy w niewielkich oddaleniach, ale nigdy podobno na samych horodyszczach, znajdują się mogiły stare. W śledzeniu horodyszcz, pilnie odróżniać je należy, od znacznie później-