Strona:Lipinski W. Z dziejow Ukrainy (1912).djvu/16

 Józef Jurkiewicz, syn Wacława, urodził się d. 31 Stycznia 1855 r. we wsi Krywem, powiatu Skwirskiego w Kijowszczyznie. Kształcił się w uniwerysytecie Kijowskim, biorąc czynny udział w życiu studenckiej młodzieży. Ukończywszy wydział medyczny w r. 1881, praktykował czas jakiś jako lekarz na Ukrainie Lewobrzeżnej, wreszcie osiadł na roli w gnieździe rodzinnem. Tam, w Krywem, mieszkał odtąd do końca życia, oddawszy się całkowicie pracy nad podniesieniem oświaty i dobrobytu ludu, z którym zżył się i zespolił sercem i duszą — pracy dla ziemi ojczystej, którą kochał głęboko, i dla narodu ukraińskiego, którego był nieodrodnym i pełnym poświęcenia synem.
 W swej działalności społecznej wśród włościan sąsiadów Zmarły ze szczególnem zamiłowaniem propagował ideę kooperacyi, widząc w niej potężny czynnik ekonomicznego i cywilizacyjnego rozwoju zaniedbanej i opuszczonej wsi ukraińskiej. Dzięki jego inicyatywie i energicznemu poparciu, powstało pożyczkowo-oszczędnościowe towarzystwo w sąsiednim Korninie i założony został kooperacyjny sklep spożywczy w Krywem. Pozatem gorącą pieczą otaczał Doktor szkołę kryweńską i uczącą się dziatwę wiejską, przychodząc jej częstokroć z materyalną pomocą. O zwykłych jego sąsiedzkich przysługach względem włościan okolicznych nie mówimy, bo wypływały one zupełnie naturalnie z dobrego, przyjacielskiego stosunku między wsią, a — nie »dworem«, w utartem tego słowa znaczeniu, lecz — zamożniejszym sąsiadem, tembardziej, że sąsiad ów posiadał wiedzę lekarską i bezinteresownej pomocy swej potrzebującym nie odmawiał nigdy.
 Jako gospodarz należał Dr. Józef Jurkiewicz do tego typu rolników, dla których dziedziczona po ojcach ziemia nie jest jeno warsztatem fachowej, zarobkowej pracy. Miłował on swój szmat ukraińskiego czarnoziemu całą potęgą atawistycznego uczucia, rozumiał tajemniczy język tej ziemi, odczuwał jej przedziwne, wielkie a spokoje piękno. Gospodarstwem kierował Doktor sam, i, pomimo tylu zajęć ubocznych, pomimo swej pracy społecznej, gospodarzył dobrze. Jego działem ulubionym było sadownictwo. Sad Doktora posiadał szeroką sławę nie tylko w najbliższej okolicy. Kryweńskie szczepy i wyroby z owoców wyróżnione zostały medalem złotym na pierwszej ukraińskiej wystawie w Stryju w r. 1909.
 Narodowe przekonania Zmarłego kształtowały się pod wpływem głównie dwóch czynników. Złożyło się na nie przedewszyskiem wychowanie w tej patryarchalnej sferze szlacheckiej, do której hasła »nowoczesnego Polaka« nie mogły mieć wcale przystępu i która, pomimo odziedziczonych po Rzeczypospolitej polskich państwowo-kulturalnych tradycyi, swój patryotyzm prowincyonalny, krajowy, zachowała, i swego poczucia odrębności w stosunku do »korony« i »koroniarzy«, poczucia obywatelstwa ziemi ukraińskiej, wyzbywać się nie zamierzała. Następnie zaś, owa z domu rodziciel-