zdobyły sobie w społeczeństwie polskim szczególnie wielką poczytność i popularność.
Litwą i jej sprawami interesowała się literatura polska już od chwili wejścia Wielkiego Księstwa Litewskiego w łączność z Polską przez małżeństwo Jagiełły z Jadwigą. Syn rycerza-bohatera bitwy grunwaldzkiej, a sekretarz i powiernik kanclerza Zbigniewa Oleśnickiego, Jan Długosz, dał w swej znakomitej „Historyi Polskiej” wiele szczegółów o Litwie, jej położeniu, ludziach i obyczajach, czynach jej władców; w sposób nadzwyczaj barwny i zaciekawiający opisał chrzest Litwy w r. 1386, oraz tryb życia króla Jagiełły, w którym szczera prawowierność chrześcijańska łączyła się czasem dość osobliwie z pozostałościami pogańskich zabobonów.
Długosz był pierwszym utalentowanym pisarzem, który światu szerokiemu opowiedział o tym dalekim kraju, ukrytym — niby jakiś kraj z baśni — za wodami i lasami, kraju chowającym jeszcze świeże wspomnienia swych bogów i śpiewającym dawne swe pieśni ludowe, a przecież już osłaniającym i krzewiącym na wschodnich krańcach Europy cywilizacyę łacińską i chrześcijańską.
A niebawem druga taka wieść o Litwie poleciała w świat daleki i rozbrzmiała hen daleko, w murach stolicy świata, papieskiego Rzymu. Znakomity opiekun sztuki i literatury, papież Leon X Medyceusz, wyraził wobec ambasadora polskiego, biskupa Erazma Ciołka, życzenie dowiedzenia się bliższych szczegółów o kraju, tak odrębnym od reszty Europy, obfitym w rozległe lasy i niezwykłą zwierzynę. Życzenie to spełnił dworzanin Ciołka, młody poeta Mikołaj z Hussowa, i choć wymawiał się, że ręka jego jest zdatniejsza do łuku i oszczepu myśliwskiego niż do pióra, jednak stworzył wspaniały poemat w języku łacińskim, opiewający piękno lasów litewskich. Poemat ten nosi tytuł „Pieśń o polowaniu na żubra”. Według trafnego przypuszczenia jego tłumacza, Jana Kasprowicza, utwór ten był znany Mickiewiczowi, a nawet mógł największemu z poetów polskich dać podnietę do napisania ksiąg „Pana Tadeusza” opiewających lasy litewskie i łowy.
Napewno zaś wiemy, że Mickiewicz rozczytywał się z zapałem w dziele innego pisarza polskiego z epoki jagiellońskiej, Macieja Strykowskiego, którego kronika, napisana barwną polszczyzną, opowiadała dzieje Litwy od najdawniejszych, zamierzchłych jej cza-
Strona:Józef Birkenmajer - Motywy i zagadnienia litewskie w literaturze polskiej.djvu/6
Ta strona została uwierzytelniona.
4
Motywy i Zagadnienia Litewskie w Literaturze Polskiej
