Słownik etymologiczny języka polskiego/żąć
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
żąć, żmę, ‘ściskać’, częstotliwe żymać, wyżymać, ‘wykręcać’ (bieliznę), zżymać, ‘ściskać’ (czoło, ramiona; stąd zżymać się, o ‘gniewliwym’); żminda, żmikrupa, o ‘skąpym’, ale i o ‘gderliwym’; cerk. żęti, żĭmą; rus. żať (ruku, ‘ścisnąć rękę’), żmu, żmienja, ‘garść’, i inne liczne urobienia; u nas z-żąć daje: żdżąć, żdżymać, w 16. wieku; czes. ż(d)mu. Prasłowo; z wokalizacją o p. gomoły, gomółka; u Litwy tylko z o, ale grec. gemō, ‘jestem pełny’, gento, ‘chwycił’, gomos, ‘ciężar’.
żąć, żnię i żnę; narzeczowo i żnąć (raz tak i w biblji!); częstotliwe żynać, por. dożynki, obżynki; żeń, w biblji (z czes.?), żniwo, żnieja (stąd Żnin, dawniej Żniein), żeniec, żyńca r. 1500, zamiast *żniec, żeńca; żniwiarka; nazwa rośliny: żnisiano; sianożęć. Prasłowo; cerk. żęti, żĭnją, żĭnjeszi, żętwa (rus. żatwa), ‘żniwo’, żęteľ, ‘żeniec’, żĭnĭc; tak samo u innych Słowian; czes. żíti, żnu, żeń, ‘żniwo’, żatwa. Lit. genēti, ‘obciosywać drzewo z gałęzi’, co najbliższe temu żęti, łączą ze pniem gen-, gon- (p. gnać), od pnia ghen-, oznaczającego ‘bicie, zabijanie’: ind. hanati, awest. awi-dżanajti, ‘ścina drzewo’. Por. żądło.