wo i społecznie, a więc historycznie uwarunkowując formy. Ludzie wytwarzają swoją przestrzeń, kształtując określone jej formy, które mają zarówno funkcje, jak i znaczenia. Ta wytworzona przestrzeń, stając się materialnym kadrem życia, warunkuje z kolei zachowania ludzkie poprzez ilość, jakość i dostępność miejsc, w których mogą oni zaspokajać swoje potrzeby[1]. Nie jest to determinanta sposobów zachowań człowieka, ale tworzywo odgrywające istotną rolę w organizacji życia społecznego, wplecione jako medium w procesy społeczne (kształtowanie tożsamości, reprodukcja struktur społecznych), a zarazem będące odzwierciedleniem ich skutków[2].
Istotną właściwością przestrzeni fizycznej w koncepcji przestrzeni społecznej jest traktowanie jej jako czegoś nie danego w sposób naturalny i użytkowanego, ale wytworzonego przez społeczeństwo. W toku wytwarzania przestrzeni i jej użytkowania ludzie wchodzą w stosunki władzy, własności i wymiany. Przestrzeń fizyczna kreowana przez społeczność jest ściśle związana z relacjami natury społecznej, a formy przestrzenne odzwierciedlają stosunki społeczne[3].
Koncepcję przestrzeni społecznej wypracowano zasadniczo na gruncie socjologii. Jeden z twórców współczesnej socjologii Emile Durkheim w swoich analizach życia społecznego wskazywał, iż życie społeczne przebiega na pewnym podłożu określonym co do wielkości i formy. Na podłoże to składa się masa jednostek tworzących społeczeństwo, sposób ich rozmieszenia na ziemi, charakter i układ wszelkiego rodzaju rzeczy, które wpływają na stosunki zbiorowe. Zależnie od tego, czy ludność jest mniej, czy więcej liczna, zależnie od tego, czy skupia się w miastach, czy też rozprasza na wsi, czy przestrzeń zajmowana przez społeczeństwo jest mniej lub bardziej rozległa, zależnie od granic, które ją otaczają i dróg komunikacyjnych, które ją przecinają, zależnie od tych wszystkich czynników i jeszcze innych — jedno podłoże społeczne różni się od innego. Konstytucja podłoża bezpośrednio lub pośrednio wpływa na wszystkie zjawiska społeczne, podobnie jak zjawiska psychiczne pozostają w bezpośrednim lub pośrednim związku ze stanem mózgu jednostki[4].
Polski socjolog Florian Znaniecki, rozszerzając socjologiczne pojęcie przestrzeni, zwracał uwagę, że może mieć ona dla ludzi znaczenie nie tylko dlatego, że ma wartość użytkową, lecz również z tego względu, iż ucieleśnia ona i odzwierciedla nieprzestrzenne wartości o charakterze kulturowym, a więc sym-
