Strona:Wielki świat Capowic - Koroniarz w Galicyi.djvu/202

lica, co za spokój błogi panował w niej wówczas! Dobrobyt rozwijał się potężnie, bo książę miał talent do różnych przedsiębiorstw, i eksperymentując in anima vili, jednem swojem słowem najtrudniejsze rzeczy przywodził do skutku. Szlachcice sprzedawali dawniej pszenicę żydom po 5 złr. korzec, i nie myśleli, by mogło być kiedy inaczej. Wtem książę uradził, że lepiej jest zawieźć pszenicę do Gdańska. Szlachcice, uszczęśliwieni tym pomysłem, dali do spółki księciu swoją pszenicę, kupiono galary, spławiono transport do Gdańska i sprzedano. No, prawda, że przy obrachunku, z powodu różnych nieprzewidzianych szkód elementarnych, wypadło tylko po 3 złr. — nie zysku, ale ceny od korca — ale przynajmniej pszenica poszła prosto do Gdańska, a ztamtąd do Anglii, i okazaliśmy jawnie, iż jesteśmy postępowym narodem. Drugim razem, książę kazał wszystkim swoim podwładnym szlachcicom, ażeby sobie sprawili żniwiarki według systemu, który on uznał za najlepszy. W mgnieniu oka każdy za 25 złr. kupił sobie pojedynczą, albo za 50 złr. podwójną żniwiarkę, i każdy przechowuje ją dotychczas, choć tylko jako wskazówkę dla przyszłych wynalazców, by więcej takich żniwiarek nie robili, bo są do niczego. Trzecim razem książę polecił, by wobec przygotowywanego w Królestwie powstania, każdy zachowywał się biernie, albowiem prowadzi się akcya dyplomatyczna, która niezawodnie uczyni powstanie zbytecznem. Szlachcice siedzieli cicho, nie kupowali broni, nie przewozili powstańców, akcya dyplomatyczna, prowadzona przez księcia, szła i szła bez końca; aż nagle książę uchwalił, gdy już powstanie wybuchło, że dla ratowania honoru Lodomeryi wypada koniecznie obok akcyi dyplomatycznej, rozwinąć bodaj na pozór wojenną. Naówczas szlachcice zaczęli płacić podatki, wozić powstańców, broń i t. d. Tym sposobem powstały w Lodomeryi, równie jak w Galicyi, oddziały szachujące, w cztery miesiące po wybuchu powstania wprawdzie, ale za to, jak doskonale rozlokowane!
 Oczywista rzecz, że to wszystko działo się w Lodomeryi, bo w Galicyi klasa właścicieli tabularnych składa się