Strona:Walerian Kalinka - Jenerał Dezydery Chłapowski.pdf/114

jednego, dział bez końca i dużego kalibru; wieczorem cofnęliśmy się w porządku. Mam nadzieję, że ten bilecik cię dojdzie i że cię uspokoi. Rzecz była nie do uniknięcia, ale rezultat pozostanie na zawsze: dzielna protestacya przeciw zlaniu się z Rosyą, dzielna w całem znaczeniu tego słowa.“ W tydzień później dodaje: „Rzeczy się układają, Skrzynecki wodzem naczelnym. Człowiek stały, pobożny, wszystko odmieni na lepsze; skutki są już widoczne. Jest nie do pojęcia, że armii nie rozbito i nie zniszczono odrazu; doprawdy nikt nie dowodził. Chłopicki szedł w pierwszej linii, dać się zabić; Radziwiłł mniej niż nic. Najlepszy dowód, jaka była we wszystkich ochota, skoro w takich warunkach można było stoczyć bitwę i jakie miłosierdzie Opatrzności, że wszystko nie skończyło się pod Pragą. Nigdy Polska od czasów Zygmuntowskich nie miała piękniejszej chwili, bo nigdy tyle dobrej woli, czystej woli, nie było w Polakach, z wyjątkiem tych, którzy znikczemnieli pod rządem rosyjskim.“ — Z miesiąca marca niema listu, ale 9go kwietnia, w tydzień po pierwszych zwycięstwach, pisze znowu: „Słówko tylko, moja droga, abyś miała o mnie wiadomość. Dzięki, dzięki Przedwiecznemu! Szczegółowo ci donoszę; doprawdy, upoić się można nimi z radości. Moje zdrowie wyborne i moich towarzyszy. Wznoszę serce do Boga; dziękuję, dziękuje, ale i błagam, abyśmy szczęście równie jak i nieszczęście umieli wytrzymać!“
 Po bitwie pod Iganiami wkradła się do naszych cholera od jeńców, którzy ja przynieśli. Chłapowskiemu bardzo o to chodziło, aby żonę pod tym względem uspokoić; wraca do przedmiotu kilka razy. „Zapewne posłyszysz, że cholera jest u nas. Nie przeczę, jest. Rzecz szczególna, do jakiego stopnia usposobienie człowieka wpływa na tę chorobę. Spostrzeżono, że ci jej właśnie ulegli, którzy się jej obawiali; otóż, nasze wojsko i nasza ludność wcale się jej nie boją. Żydów pada coniemiara, mrą także Niemcy, którzy rachują, przewidują. Jestem przekonany, że jeśli się do ich kraju dostanie, uczyni ogromne spustoszenia. Najlepszem od niej ubezpieczeniem jest odwaga, wesołość i życie wstrzemięźliwe; a