czywistości posag i podarunki panny młodej tak są obrachowane, że wynoszą tyle lub trochę mniej, niż te części kałymu, które nazywają „sułu“, „charamni“, uos asan“ oraz innych pomniejszych. Zwyczaj wymaga tylko pewnej odpowiedniości lecz nie równości bezwzględnej[1]. On przyznaje rodzicom pewne prawa do wynagrodzenia za córkę. „Dziewczyna ma cenę i kałym!“ powiada przysłowie. Kałym biorą rodzice, a w razie ich śmierci: starsi bracia, stryjowie, krewni, opiekunowie, a za sieroty — robotnice biorą ich gospodarze. Dają tym ostatnim zwykle mało — rubin, dwu, ale dają im cośkolwiek na znak ustępstwa kobiety[2]. To do tego stopnia wsiąkło w pojęcie o małżeństwie, że żadna porządna dziewczyna nie zgodzi się wyjść za mąż bez, „kałymu“. Uważałyby się one w podobnym wypadku za zhańbione, za ostatnie nic potem, niewarte grosza... Rozumie się, że wszystkie, z któremi rozmawiałem o tem, z pogardą wyrażały się o europejkach „co muszą płacić, aby je wzięto“. (Kołym. uł. 1883 r.) Nawet za młode wdowy, skoro wróciły do swego rodu wymagany jest kałym, tylko znacznie mniejszy od dziewiczego. Starsze wdowy, które zostały w rodzie męża, ponieważ miały synów, wychodzą za mąż bez kałymu, ale w tym samym rodzie. Jakuci ustępstwo tłómaczą, że: „któżby chciał samego siebie rabować?“ (Nam. uł. 1891 r.) albo: „za wdowę już zapłacono, nie trzeba płacić, gdyż przez to,
- ↑ D Samokwasza „Zbiór prawa obyczajowego“. Na początku przeszłego wieku jakuci na pytanie rządu o rozmiarach kałymu i posagu odpowiedzieli, że „posag równa się połowie kałymu“ str. 222.
- ↑ Kałym składa się z części: 1) „Sułu“ (płaca rodzicom) od kilku do 100 sztuk bydła żywego. 2) Kurum od jednej do 10—15 w części żywych w części zabitych sztuk. 3) „Syngach chongoror“ (syngach — policzek, chongoror?; w niektórych miejscowościach mówią uos — asar — otwarcie ust) — żywe bydlę lub połać mięsa, niekiedy małą sumę pieniędzy. 4) Chojnohor (? chongoror) käsij — podarunek za nocleg — połać mięsa lub sztukę bydła zależnie od zamożności. 5) Bysyrem käsij — też sztuka bydła lub połać mięsa.
Małżonka wnosi w posagu: 1) ännä — naczynia, rzeczy, pościel, szuby, srebrem wykładaną uprzęż, umówioną ilość kobył lub krów w ilości dorównywąjącej wartości, „sułu“ 2) Siämsiä — młode bydło, źrebięta, cielęta dobrowolnie dawane przez rodziców nad umowę. 3) Kysz käsijte — podarunki dziewczyny, zwykle mięso gotowane lub topione masło; każda misa drewniana, kożdy kubek powinny mieć na dnie trochę masła. 4) Dżje bälächa — podarunek dla domu — lis i 9 gronostajów lub choć jeden gronostaj upiększony paciorkami. Wieszają go nad łożem, gdzie śpią niezamężne siostry pana młodego a następnie wynoszą do spiżarni i zachowują pieczołowicie do urodzenia pierwszego dziecka. Wówczas wynoszą do lasu lub oddają szamanom. Przedmiot to bardzo podobny do buryackiego ongona. 5) Särgä bälächa — podarunek słupom do wiązania koni — kobyła, którą przywiązują zwykle do słupa.
Małżonka wiezie swe rzeczy do domu świekra na koniach bogato osiodłanych; konie te zwą się „charamni“ albo „charamdżi“; bywało ich niegdyś co najmniej 3 i wkładano im na nogi srebrne bransolety. Charamdżi nazywają również bydło, którego ojciec panny młody żąda, za puszczenie córki do domu męża. W tym celu przynosi ze sobą 100 lub 150 uździennic i żąda za każdą bydlęcia; po targu dostaje cokolwiek. Prócz tych przedmiotów powinna przywieść z sobą szuby (son) dla świekry, sżwagra, sióstr męża i t. d., każde dostaje son.
