Strona:Wacław Lipiński, Szlachta na Ukrainie (1909).djvu/14

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

zowani litewscy są teraz systematycznie usuwani przez nowotworzącą się warstwę katolickich litewskich magnatów. Więc na przykład po śmierci księcia kijowskiego Semena Olelkowicza stół wielkoksiążęcy dostaje się nie w ręce jego prawego następcy brata Michała, lecz zostaje zniesioną sama udzielność księstwa i w Kijowie, już nie jako udzielny władca, lecz jako zwykły namiestnik, zasiada magnat litewski Gasztowt. Dzięki temu i tym podobnym faktom stosunki między Litwą a Rusią w W. Ks. Litewskiem ogromnie się zaostrzyły. Rozumie się rozdział ten starali się wykorzystać dla swoich celów politycy polscy. A zatem, gdy następca Witolda, Świdrygiełło, któremu, jak powiada Długosz, »wszystkie kraje Ruskie wiernie i z dziwną przychylnością podlegały«[1], chciał znów wrócić przynależne miejsce panom ukraińskim i białoruskim, przeciwko temu powstała arystokracja litewska i, idąc za podszeptem polityków polskich, wybrała przeciwko Świdrygielle wielkim księciem Zygmunta Kiejstutowicza. Między obiema stronami zawrzała walka. a walka miała być tem ostrzejsza, że podział etnograficzny, narodowościowy został pogłębiony i znacznie wzmożony coraz wyraźniej się zarysowującym podziałem religijnym.

Jagiełło bowiem, jak wiadomo, utrwalił w Litwie panowanie katolicyzmu i ta, katolicka już teraz arystokracja litewska, otrzymawszy wraz z nową wiarą i nowe przywileje[2], tem silniej występywać poczęła przeciwko twardo jeszcze wówczas przy wschodniem »błahoczestju« stojącej arystokracji ukraińsko-białoruskiej. Wkrótce stosunki zaostrzyły się do tego stopnia, że przyszło do walki orężnej.

1 Września 1435 roku litewsko polskie wojsko pod wodzą Zygmunta spotkało się koło Wiłkomierza ze Świdrygiełłą, podtrzymującymi go książętami i bojarstwem ukraińskiem i białoruskiem. Świdrygiełło został pobity;

  1. Długosz: Dzieła, wyd. Al. Przezdziecki, t. IV, str. 520.
  2. Por. Smoleński, ibid. str. 69.