czuwa Norwid potrzeby tworzenia słów na określenie nowych zróżniczkowanych rodzajów czynności; dla niego dynamizm rzeczywistości nie komplikował się, owszem, upraszczał.
W sposób oryginalny utworzony jest neologizm: «okos». W rozważaniach: Ogiw polski — okos wyprowadza Norwid ten ostatni termin ze spostrzeżeń: «Dwie wojenne kosy, dziobami z siebie zachwycone, czynią nietylko najpiękniejsze i najwolniejsze kształt ogiwu, ale i trefle próżni ostrzami kosy zakreślone... Nazwa: o-kos odpowiada więc kształtowi, uzyskanemu z zestawienia dwu kos w kształt litery o = (__).
§ 15. Pozostawałoby jeszcze jedno pytanie: z jakiej dziedziny, w których utworach i w jakim okresie twórczości powstało najwięcej neologizmów?
W początkach swej twórczości Norwid był więcej myślicielem, niż poetą: dydaktyka, filozofja zabijały sztukę. W pierwszych utworach poetyckich słowa, zdania, wiersze są pierwiastkami nie kompozycji malarskiej albo muzycznej, nie wizji artystycznej, tylko pewnej konstrukcji myślowej. Charakter rytmu, akcent, słowo, mają wywołać nie efekt wzruszeniowo-uczuciowy, ale raczej myślowo-logiczny. Tu właśnie tkwi geneza wiersza wolnego i zdaniowego; wyrazy podkreśla logika wywodu, filozofowanie. Stąd wskazówka dla czytelnika: nie wystarcza zwracać uwagę tylko na formę artystycznego wypowiedzenia się (bo ta strona jest właśnie zaniedbana), lecz przedewszystkiem trzeba zrozumieć myśli, opanować treść i metodę myślenia autora, czyli, innemi słowy, do utworu trzeba się zbliżać najpierw od strony tematu.
Stąd też neologizmy w tym okresie tworzy Norwid nie dla dźwięku, melodji, barwy, ekspresji malarskiej i t. p., ale zawsze dla oddania pewnego odcienia znaczeniowego. Okres ten pokrywa się z okresem tworzenia się w duszy Norwida poglądu filozoficznego na świat i z okresem wpływów języka niemieckiego, co jest o tyle ważne,
Strona:Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida.djvu/56
Ta strona została przepisana.
