wywołać, nietylko uczucie gorąca lub zimna, ale także powiększenie lub zmniejszenie rzeczywistej temperatury ciała. W jednym wypadku otrzymałem zniżenie gorączki o 0,9 C., trwające kilka godzin. Tą drogą również można otrzymać przyśpieszenie lub opóźnienie pulsu, wydzielin wszelkiego rodzaju i wogóle przemiany materji; można wywołać przykry głód i nasycenie rzeczywiście głodnych na kilka godzin; można określić co do minuty czas trwania snu naturalnego; można wreszcie zmieniać potrzeby i charakter moralny pacjenta na czas paru tygodni. Niepodobna mi wyliczyć tutaj wszystkich faktów przezemnie stwierdzonych; powyższe wystarczą, jak sądzę, do zwrócenia uwagi fizjologów. 2) Jeżeli z jednej strony możemy wywoływać przez ideoplastję zmiany istotne w funkcjach organizmu, to z drugiej ta siła daje nam możność psychicznego zabezpieczania organizmu od pewnych wpływów zewnętrznych. Będą to fakta ideoplastji materjalnej ujemnej. Możebnem jest n. p. za pomocą suggestji w stanie monoideicznym uczynić pacjenta niewrażliwym na silne dozy alkoholu, opium, morfiny. Ośmielam się nawet przypuszczać (na podstawie analogicznych wypadków), że doza śmiertelna może być, co najmniej, złagodzoną; i byłoby pożądanem spróbowanie tej metody „szczepienia psychicznego“ w wypadkach wścieklizny i cholery u osób podatnych.
Wogóle, we wszystkich trzech kategorjach ideoplastji, jeśli jest możliwem sprowadzenie pewnych zmian funkcjonalnych patologicznych, jest również częstokroć możliwem usuwanie ich, gdy są objawem choroby. Na tem to polega „leczenie psychiczne“ niesłusznie dotychczas zaniedbywane.
Osoby wrażliwe na wpływy ideoplastyczne podlegają wyraźnie działaniu hypnoskopu, o którym mówiłem w dawniejszej mojej komunikacji, przedstawionej Towarzystwu przez prof. Richet’a (ob. Comptes rendus de la Soc. de Biol. Nr 20 z r. 1884).
Według podziału przyjętego w poprzedniej komunikacji możemy odróżnić trzy kategorje zjawisk ideoplastycznych:
1. Ideoplastję wrażeń pozytywną i negatywną.
2. Ideoplastję ruchów pozytywną i negatywną.
3. Ideoplastję zmian materjalnych, również dodatnią i ujemną.
Pozostaje nam wyjaśnienie zjawisk.
Objaśnić — znaczy sprowadzić fakt odosobniony do warunków znanych, niezbędnych i dostatecznych. Warunki ideoplastji są dwojakie: psychiczne i fizjologiczne.
Warunki psychiczne. Wyobrażenia mogą być do pewnego stopnia uważane jako siły. Łączą się one w asocjacje i działanie ich objawia się zazwyczaj tylko wewnętrznie. Ażeby mogły wywrzeć wpływ zewnętrzny, odnośnie do mózgu, potrzeba, albo pobudzenia zewnętrznego, albo też aktu woli. W ideoplastji dzieje się inaczej: wyobrażenie sprawia skutek bez wystarczającego bodźca zewnętrznego i niezależnie od aktu woli, niekiedy nawet wbrew bodźcom i wbrew woli. Skąd pochodzi ta samodzielność wyobrażeń? Pochodzi ze wzrostu ich siły. Wyobrażenie światła, potęgując się, staje się wrażeniem światła (halucynacją). Wyobrażenie ruohu, wzrastając w sile, wywołuje ruch i t. p. A jaka jest przyczyna tego wzrostu w sile? Następująca: w warunkach zwykłych wyobrażenie nie jest nigdy samotnem: jest ono zawsze skojarzone z grupą innych wyobra-
