Strona:Thomas Carlyle - Bohaterowie.pdf/144

z których w każdym mękę dusza jakaś ponosi; nakrywy są odwalone, lecz w dzień Sądu Ostatecznego groby zostaną zamknięte na wieki. I patrzcie, jak Farinato się podnosi, jak Cavalcante pada — słysząc, że mówią o jego synu i o czasie minionym „fue!“ Nawet ruchy są u Dantego urywane, szybkie, stanowcze, wojskowe prawie. Ten sposób malowania stanowi treść wewnętrzną jego geniuszu. Natura ognista, gwałtowna, natura Włocha, tak milcząca, taka namiętna, ze swemi nagłemi i urywanemi ruchami, ze swemi milczącemi chwilami „bladej wściekłości“ — przemawia z tego wszystkiego.
 Chociaż ten sposób malowania jest objawem rozwoju zewnętrznego człowieka, pochodzi, jak i wszystkie inne, ze zdolności zasadniczej i charakteryzuje całego człowieka. Jeśli znajdziecie człowieka, którego słowa odmalują jakieś podobieństwo, — znajdziecie człowieka, co czegoś wart; zauważcie sposób, w jaki on to czyni, a będzie to jego charakterystyką. Przedewszystkiem nie rozróżniłby on wcale przedmiotu, nie dojrzałby jego typu żywotnego, gdyby tylko, jak się wyrażę, z nim nie sympatyzował, gdyby w nim nie było sympatyi dla pewnych rzeczy. Trzeba też, aby był szczerym Tak, potrzebna tu szczerość i sympatya: człowiek bez wartości nie będzie nam mógł dać podobieństwa żadnego przedmiotu, żyje on bowiem w stosunku do wszystkich w nieokreślonej zewnętrzności, w zwodniczem i trywialnem „powiadają.“ I czyż w rzeczy samej nie moglibyśmy powiedzieć, że inteligencya całkowicie się objawia w tej mocy rozróżniania, czem jest przedmiot? W tem się objawia cały zakres zdolności ludzkich. Co się zaś tyczy spraw i ma-