Strona:Stosunki polsko-amerykańskie 1945–1955.pdf/12

teralnych Polski z Zachodem. Stalinizm widoczny był nie tylko w polityce wewnętrznej, ale także zagranicznej.
 Doktryna powstrzymywania komunizmu („containmet”) odbiła głębokim piętnem również na stosunkach bilateralnych polsko-amerykańskich. Stany Zjednoczone przyjęły kurs wyraźnego ograniczenia stosunków z krajami ówczesnego obozu radzieckiego, w tym także z Polską. Związek Radziecki również coraz bardziej ograniczał swobody manewrów władz polskich, zarówno w polityce wewnętrznej, jak i zagranicznej. W 1947 r. świat zaczął się szybko polaryzować ideologicznie, politycznie, gospodarczo i militarnie. Miało to również swój negatywny wpływ na politykę współpracy w dziedzinie kultury i nauki. Stosunki bilateralne polsko-amerykańskie znalazły się pod przemożnym wpływem ochładzającego się klimatu stosunków międzysystemowych Wschód-Zachód.
 Lata 1948-1954, to okres największego kryzysu w stosunkach Polski ze Stanami Zjednoczonymi. Polska nie była wówczas w pełni samodzielnym podmiotem w stosunkach międzynarodowych i wiele decyzji, odnośnie polityki zagranicznej podejmowano poza naszym krajem. Przyczyniały się one do pogorszenia klimatu w stosunkach między Warszawą a Waszyngtonem. Trzeba jednak powiedzieć, że Waszyngton też mógł prowadzić bardziej selektywną i bardziej elastyczną politykę wobec Polski, a nie traktować Polski na równi z innymi krajami bloku radzieckiego. Tę elastyczność wykazała dopiero administracja Eisenhowera w 1956 r. w odpowiedzi na „Polski Październik” 1956 r.
 Lata 1948-1954, o których traktuje niniejsza książka były okresem największego niżu w stosunkach polsko-amerykańskich. Przyczynił się do tego ogólny kryzys w stosunkach Wschód-Zachód i trwająca zimna wojna. Stosunki bilateralne były w tym wypadku tylko pochodną ogólnych sprzeczności między Wschodem i Zachodem.
 W tym okresie głównym celem polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych było rozszerzenie i umocnienie własnych wpływów w świecie zachodnim oraz powstrzymanie komunizmu. Obydwa te cele były ściśle ze sobą związane, a walka o ich osiągnięcie toczyła się na wielu frontach: politycznym, gospodarczym, militarnym i oczywiście ideologicznym. Waszyngton realizował te cele w różnych zakątkach świata. Zimna wojna radziecko-amerykańska, można rzec, była odmianą wojny totalnej w tym sensie, że objęła wszystkie aspekty ówczesnego życia międzynarodowego.
 Politykę Stanów Zjednoczonych wobec krajów socjalistycznych określały wówczas doktryny polityczno-wojskowe, m.in.: doktryna powstrzymania komunizmu (containment) oraz doktryna wyzwolenia (liberation). Nie były to tylko teoretyczne uogólnienia, lecz wyznaczały one polityce praktyczne posunięcia. Tak na przykład w ramach doktryny powstrzymania komunizmu zainicjowano doktrynę Trumana, plan Marshalla, zorganizowano NATO oraz utworzono Republikę Federalną Niemiec.
 Wspominam o tym szerzej, ponieważ wydarzenia te miału zasadniczy wpływ na stosunki polsko-amerykańskie i na stosunki Polski z Zachodem. W latach 1948-1956 odnotowano najwięcej wydarzeń o charakterze patologicznym w stosunkach polsko-amerykańskich. Odbiło się to ujemnie na wymianie handlowej.
 W 1949 r. udział USA w naszym imporcie wynosił 2,3% w eksporcie zaś — 0,75. Wraz ze wzrostem napięcia w stosunkach międzynarodowych nasze obroty ze Stanami Zjednoczonymi znacznie zmalały. W 1951 r. Amerykanie wypowiedzieli traktat z 1931 r., w wyniku czego Polska pozbawiona została klauzuli największego uprzywilejowania.