powagi, na wszelkie ataki heretyków wystawieni a bezbronni, bo w dodatku król 21 lut. 1585 ożenił się z 17-letnią Gunilą Bielke, żarliwą protestantką, a wielkiego wpływu na starego męża, która też wkrótce serce jego nietylko od katolicyzmu, ale nawet od ulubionej jego liturgii odwróciła[1].
Wszystka troska misyonarzy dworskich zwróconą była na to, aby królewicza w katolickiej wierze utrzymać. Nie trudną mieli pracę. Zygmunt bowiem, dorosły już młodzieniec, miał swoje przekonania i zasady, a odwagi cywilnej dosyć, aby je spokojnie, ale śmiało wyznawać. Dodawał nawet animuszu O. Warszewickiemu i prosił, aby na dzień WW. Świętych 1583 ogłosił jubileusz za Szwecyą, dany przez Grzegorza XIII 1578 i sam publicznie w kaplicy, dom a jezuickiego wobec wielu senatorów w dzień ten do komunii św. przystąpił. „Po co się mamy ukrywać, po co udawać, mówił, niech wiedzą wszyscy, niech robią, co im się podoba, choćby i państwo sobie zabrali. Mamyź spać, gdy bracia dokoła giną, mamyź sami ginąć, kryjąc się z wiarą naszą?“[2] Królewnę, gdy szła na luterskie nabożeństwo, otaczało liczne grono panien dworskich i paziów, królewicz zazwyczaj samotny, z jednym tylko służącym szedł do kaplicy. Przy każdej sposobności okazywano mu lekceważenie i niechęć. To znów sejmujące stany na życzenie króla wzywały go przez deputowanych senatorów do przejścia na luteranizm, jeżeli chce w Szwecyi królować. On im na to: „już ja nie cenię królestwa mego tak wysoko, abym je za niebieskie zamie-
- ↑ Messenius VII, 78.
Dalin IV, 127. Powiła królowi syna 18 kwietnia 1589 r. Jana kcia Ostrogocyi. Sejm 1600 odsądził go od tronu. - ↑ Theiner II. 18.
nadał jej starostwa golubskie i brodnickie. Mieszkała w Brodnicy i tam też 6 lutego 1625 umarła luterką. Wszelkie starania króla, nunc. de Torres, jenerała OO. Bernardynów, aby apostatkę na łono Kościoła katolickiego sprowadzić, okazały się nadaremne. Król chciał ją pochować na Wawelu, ale Rzym nie pozwolił. Dopiero Władysław IV, 1636 wyprawił jej pogrzeb luterski w Toruniu i tam jej w pofranciszkańskim kościele N. M. P. wtenczas luterskim, od 1725 roku katolickim, piękny w stylu odrodzenia pomnik postawił, przechowany dotąd. (Messenius VII. 72. Friese. Beitrage zur Reformation in Pohlen und Lith. III, 153—164
