Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/41

gorącą wiarę, miłość bliźniego, pokorę i gorliwość w dobrych uczynkach. Zmarł w r. 1153 i został przez papieża Aleksandra III kanonizowany a przez Piusa VIII zaliczony w poczet doktorów Kościoła.

 Bernardyn św., zwany Sienneńskim, ur. w r. 1380, mnich franciszkański, odznaczył się gorliwością w pielęgnowaniu chorych zwłaszcza w czasie zarazy panującej w Siennie w r. 1400. Zreformował klasztory włoskie, wprowadzając w nich ścisłą karność. Zasłynął wymową i surowością życia. Zmarł w r. 1444.

 Bernardyni. Tak nazywano we Francji członków zakonu cystersów od św. Bernarda, opata cystersów w Clairvaux (ob. Bernard św.). W Polsce zaś bernardynami nazywają gałąź zakonu franciszkanów, którzy w wieku XIII oddzielili się jako obserwanci, t. j. zachowujący ostrzejszą regułę św. Franciszka (frates strictioris observantiae). Do Polski wprowadził bernardynów św. Jan Kapistran na prośbę Kazimierza Jagiellończyka i staraniem Zbigniewa Oleśnickiego, który wybudował dla nich w r. 1453 klasztor i kościół pod wezwaniem św. Bernarda w Krakowie. W Warszawie klasztor bernardynów ufundowała w r. 1454 księżna Anna Mazowiecka przy kościele św. Anny. W ciągu wieków XV i XVI zakon bernardynów rozpowszechnił się w Polsce do tego stopnia, że w r. 1628 liczył 57 klasztorów, podzielonych na cztery prowincje: małopolską, wielkopolską, litewską i ruską. Po reorganizacji zakonu w r. 1729 podzielono bernardynów w Polsce na trzy prowincje: małopolską z 31 klasztorami, litewską z 40 klasztorami i wielkopolską, która znów dzieliła się na dwie kustodje: warszawską z 17 klasztorami i poznańską z 18 klasztorami. Rządy zaborcze skasowały je wszędzie, prócz Małopolski, gdzie pozostawiono 14 klasztorów bernardyńskich. W r. 1897 papież Leon XIII połączył bernardynów z reformatami (ob.) w jeden „zakon braci mniejszych“, którym Pius X nadał w r. 1910 miano „Fratres Minores unionis Leonianae“.

 Bernardynki. Zakon żeński, powstały z tercjarek, t. j. zgromadzeń pobożnych, żyjących według reguły św. Franciszka, założony w Warszawie w r. 1514, a następnie w Poznaniu, Kaliszu, Wieluniu, Przasnyszu, Łowiczu, Warcie, Krakowie, Lublinie, Bydgoszczy, Wilnie, Kownie, Słonimie, Mińsku i Brześciu. Obecnie istnieją w Krakowie i Zakliczynie.

 Beszterjanie, ob. Chassydzi.

 Betleemici. Trzy zakony nosiły to miano: 1) w XIII wieku zgromadzenie zakonne w Anglji, 2) w XV wieku założony przez papieża Piusa II zakon rycersko-szpitalny na wyspie Lemnos i 3) jedyny zakon pochodzenia amerykańskiego „braci betleemskich“, założony przez Piotra Betheucourt w Guatemali, utrzymujący szpital i szkołę. Zakon ten rozszerzył się także w Meksyku, Peru i na wyspach Kanadyjskich. W r. 1820 został zniesiony przez Hiszpanję.
 Betleemitami nazywano również zwolenników Jana Husa z powodu kaplicy betleemskiej w Pradze, w której Hus prawił kazania.

 Betyle, nazwa aerolitów (kamieni meteorycznych), czczonych jako świętości w Syrji, Arabji i u Fenicjan. Ze Wschodu przeszła część betyli do Grecji i Rzymu. Najsłynniejszym z betyli jest t. zw. Czarny Kamień w świątyni Kaaba w Mecce, przyniesiony, według podania arabskiego, przez anioła Gabrjela Abrahamowi i czczony dotychczas przez wyznawców islamu, pielgrzymujących do Mekki.

 Beza (de Bèze) Teodor, współpracownik i następca Kalwina, ur. w r. 1519 w Burgundji, studjował prawo i teologję w Orleanie i w Bourges, a następnie w Paryżu, gdzie prowadził życie gorszące i wydał zbiór poematów pornograficznych. W r. 1548 przeszedł na protestantyzm i przesiedlił się do Genewy, gdzie wkrótce stał się gorliwym wyznawcą i pomocnikiem Kalwina. Po jego śmierci w r. 1564 został jego następcą, jako prezydent konsystorza i pierwszy teolog. Był przywódcą kalwinów francuskich i szwajcarskich i wydał szereg pism polemicznych, zwracających się tak przeciw nauce Kościoła katolickiego, jak przeciw luteranizmowi. Wyznawał doktrynę Kalwina o przeznaczeniu (predestynacji) i braku wolnej woli oraz podzielał jego pogląd o konieczności karania kacerzy. Pogląd ten