Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/40

zacji, zakładając szkoły i gromadząc zabytki starożytnej cywilizacji. Wielkie wzbogacenie się klasztorów benedyktyńskich sprowadziło upadek karności i obyczajów i wywołało liczne reformy oraz powstawanie nowych zakonów o zaostrzonej regule benedyktyńskiej, jak kameduli, cystersi, trapiści i cały szereg zakonów żebraczych (ob. Zakony).
 Do Polski dostali się benedyktyni z Fuldy lub z Ratysbony za czasów Bolesława Chrobrego. Pierwszem ich osiedlem był klasztor w Międzyrzeczu z początkiem XI wieku. Kazimierz Odnowiciel sprowadził benedyktynów z Flandrji i wznowił założone przez Bolesława Chrobrego „arcyopactwo“ w Tyńcu pod Krakowem. Wkrótce potem powstały opactwa w Mogilnie, na Łysej Górze, w Sieciechowie i w Płocku. Na Litwę sprowadził ich z Tyńca w. ks. Witold i założył opactwo w Trokach. Prócz tego były opactwa benedyktyńskie w Horodyszczu pod Pińskiem i w Nieświeżu. Wszystkie te klasztory, począwszy od tynieckiego w r. 1816, upadły w ciągu w. XIX, zniesione przez rządy zaborcze.

 Benedyktynki, zgromadzenie zakonne niewieście według reguły św. Benedykta, założone przez jego siostrę św. Scholastykę. W Polsce wprowadzone zostały w r. 1229 przez Klemensa z Ruszczy, kasztelana krakowskiego, i osadzone w Staniątkach pod Krakowem, gdzie dotychczas istnieją. Prócz tego posiadały klasztory w Krakowie, we Lwowie, Sandomierzu, Jarosławiu, Przemyślu, Sierpcu, Radomiu, Toruniu, Łomży, Poznaniu, Chełmnie, Wilnie, Nieświeżu, Drohiczynie, Kownie, Mińsku, Krożach, Orszy i Smoleńsku. W czasie wojen szwedzkich w XVII w., tudzież pod koniec XVIII i z początkiem XIX wieku wskutek Przechodów wojsk austrjackich, pruskich i rosyjskich, a wreszcie wskutek zniesienia zakonów przez rządy zaborcze wiele tych klasztorów upadło. Istnieją obecnie w Staniątkach, Przemyślu i Lwowie, a od r. 1920 w Wilnie i Nieświeżu i utrzymują szkoły żeńskie. Klasztor benedyktynek w Staniątkach obchodził w r. 1929 siedemsetną rocznicę założenia.

 Beneficjat, osoba duchowna, powołana do spełniania pewnych obowiązków kościelnych i uprawniona do pobierania dochodów, związanych z posiadaniem beneficjum.

 Beneficjum kościelne (prebenda). Według kodeksu kanonicznego beneficjum nazywa się jednostka prawnicza (ens iuridicum), stale ustanowiona przez kompetentną władzę kościelną, a składająca się z urzędu (obowiązku) kościelnego i z prawa do poboru uposażenia, z tym urzędem związanego. Beneficja dzielą się: 1) na konsystorskie i niekonsystorskie (dawniej większe i mniejsze), t. j. nadawane na konsystorzu papieskim i nadawane w inny sposób, 2) świeckie i zakonne, 3) podwójne, czyli rezydencjalne i proste, czyli niepołączone z obowiązkiem przebywania w miejscu urzędu, 4) czasowe, t. j. nadawane aż do odwołania i dożywotnie, t. j. takie, które mogą być odjęte tylko w drodze procesu kanonicznego, 5) duszpasterskie, t. j. połączone z obowiązkiem duszpasterstwa i nieduszpasterskie, t. j. połączone ze spełnianiem innych funkcyj kościelnych. Prawo kanoniczne oznacza sposób nadawania beneficjów, okoliczności, w jakich beneficjum uważa się za opróżnione, oraz prawa i obowiązki ich posiadaczy czyli beneficjatów.
 W Kościele anglikańskim beneficjum nazywa się prawo do dochodu kościelnego, ograniczone wyłącznie do sprawujących obowiązki duszpasterskie.

 Bennonici, ob. Redemptoryści.

 Bereszyt, ob. Pentateuch.

 Bernard św., urodzony w r. 1090 w Fontaines w Burgundji, wstąpił do zakonu cystersów i był pierwszym opatem nowo założonego klasztoru cystersów w Clairvaux. Mimo że odmawiał przyjęcia wyższych dostojeństw kościelnych, uzyskał, dzięki osobistym przymiotom, ogromny wpływ na życie kościelne i polityczne średniowiecza jako doradca papieży i sędzia rozjemczy w sporach politycznych. Kazania wypowiedziane przez św. Bernarda w r. 1146 w Vezelay i na sejmie w Spirze pobudziły rycerstwo zachodniej Europy do podjęcia drugiej wyprawy krzyżowej. Chłodnej dialektyce filozofów scholastycznych przeciwstawił św. Bernard