miennie niż spirytualistyczny monizm stoi na stanowisku chrześcijańskiego dualizmu, uznając istotną różnicę między Bogiem, jako odwieczną przyczyną, a stworzoną przezeń materją.
Źródłem teizmu jest religja mojżeszowa, zawarta w księgach Starego Testamentu, pojmująca Boga jako najwyższą potęgę etyczną, stojącą ponad wszelkiem stworzeniem i panującą nad niem wedle swych własnych praw. Od tego teizmu różni się teizm chrześcijański tylko odmiennem pojmowaniem kierunku woli Bożej, która wedle Starego Testamentu była skierowana do narodu izraelskiego jako całości i jemu dyktowała prawa, w Nowym Testamencie zaś zwraca się do wszystkich ludzi i do każdego człowieka zosobna.
Tellus, bogini ziemi, ob. Rzymska religja.
Templarjusze, zakon rycerski, założony w r. 1120 przez rycerzy burgundzkich z Hugonem de Payens i Godfrydem de St. Omer na czele, mający na celu ochronę pielgrzymów do Ziemi św. przed rozbójnikami saraceńskimi. Nazwa zakonu pochodzi stąd, że Baldwin, król Jerozolimy w czasie pierwszej wyprawy krzyżowej, dał mu pomieszczenie w swoim pałacu, zbudowanym na ruinach świątyni (templum) Salomona. Pierwotnie ubogi zakon, zwący się „pauperes commilitones templi Salomonis“, wzrastał szybko w potęgę i bogactwa. Na Wschodzie dzielił się na 5 prowincyj: jerozolimską, trypolitańską, antjocheńską, cypryjską i romańską (Morea). Na Zachodzie osiedlili się templarjusze głównie we Włoszech i w Hiszpanji, także we Francji, Anglji, Irlandji, Niemczech, Czechach i Morawji. W Polsce posiadali klasztory w Opatowie i w Gnieźnie. Wielkie ich bogactwa i niezgoda z zakonem joanitów stały się przyczyną ich upadku. Filip IV Piękny, król francuski, pragnąc zagarnąć ich dobra, wszczął z początkiem XIV w. prześladowanie templarjuszów, podejrzanych o herezję. Wielu z nich zginęło na stosie a wkońcu Filip wymógł na papieżu Klemensie V w r. 1312 zniesienie tego zakonu na soborze wienneńskim. Dobra ich nieruchome oddano joanitom. Podanie, jakoby prześladowani templarjusze dali początek masonerji, okazało się zmyśleniem. Zmyślenie to odgrywa dużą rolę w obrządkach masońskich wtajemniczania członków, gdzie nowowprowadzony ucina głowę lalce, mającej przedstawiać jednego z zabójców Hirama, budowniczego świątyni Salomona. Obrzęd ten nazwano „zemstą za Hirama“. Chodzi tu o zemstę alegoryczną na papieżu Klemensie V i królu Filipie Pięknym, za zniesienie zakonu templarjuszów i za stracenie na stosie ostatniego ich mistrza, Jakóba Molaya.
Teodozjanie (fedosiejewcy), ob. Rosyjskie sekty.
Teodycea (grec. = usprawiedliwienie Boga). Nazwa pochodzi od Leibnitza, filozofa niemieckiego, który napisał w r. 1710 rozprawę „w obronie Boga wobec rozumu“ pod tytułem „Essais de Theodicée sur la bonté de liberté de l’homme et Dieu, la l’origine du mal“ („o dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła“). Teodycea zajmuje się kwestją, skąd powstało zlo i dlaczego istnieje, jak pogodzić istnienie zła z dobrocią Boga i nieskończone cierpienia ludzkie i obojętność świata materjalnego z sensem życia. W XIX w. teodycea stała się rodzajem teologji naturalnej, uzasadniającej istnienie Boga w sposób racjonalistyczny.
Teofilantropi (teantropofile), sekta francuska, powstała w czasie rewolucji w r. 1796, stojąca na gruncie deizmu. Składała się głównie z żonatych księży-odstępców i jakobinów. Dzięki poparciu rządu rewolucyjnego otrzymała w Paryżu 10 kościołów katolickich. Trwała czas jakiś, jako wytwór mody rewolucyjnej, i upadła, zniesiona przez Napoleona w r. 1802.
Teogonja, mity o powstaniu bogów (ob. Mitologja).
Teokracja (greck = panowanie Boga), system polityczny, w którym posiadanie władzy państwowej wywodzi się bezpośrednio od Boga i wykonywa się ją w imieniu Boga. Mitologiczne uzasadnienie tego systemu pojawia się w starożytnym Egipcie, gdzie faraon był czczony jako syn boga słońca. W Chinach doniedawna cesarz nosił tytuł „syna nieba“ i od-
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/407
Ta strona została przepisana.
TELLUSTEOKRACJA
402
