Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/338

Rzymie. Generałowi podlegają, prowincjali, stojący na czele prowincji, rektorzy, przełożeni kolegjów i superiorzy, przełożeni mniejszych osiedli. Obecnie (1929) pijarzy liczą około 2100 członków i posiadają. 221 domów zakonnych, w tem 120 kolegjów w 9 prowincjach, a mianowicie: we Włoszech, Austrji, Hiszpanji, Czechach i Śląsku, Węgrzech, Argentynie, Chile i w Ameryce środkowej.
 Do Polski wprowadzeni przez Władysława IV w r. 1642, należeli z początku do prowincji niemieckiej. Z końcem XVII w. powstała osobna prowincja polska, podzielona w r. 1736 na prowincje koronną i litewską. Po rozbiorach powstała prowincja galicyjska, do której włączono w r. 1810 klasztory Księstwa Warszawskiego, i pruska, rozwiązana po ustąpieniu Prusaków z Warszawy. W r. 1864 wskutek kasaty klasztorów przez rząd rosyjski upadły osiedla pijarów w Warszawie (kolegjum pojezuickie), w Chełmie, Łowiczu, Piotrkowie, Radomiu, Wieluniu i Łukowie. Na Litwie kolegjum pijarskie w Dąbrowicy skasowano w r. 1832, w Lubieszowie w r. 1854, w Szczuczynie litewskim w r. 1832, w Wilnie w r. 1741, w Lidzie w r. 1834 i w 7 innych miejsco-wościach. Pijarzy położyli w Polsce wielkie zasługi na polu oświaty i nauki. Do tego zakonu należał znakomity pedagog i statysta Stanisław Konarski (1700 — 1773) i słynny gramatyk Onufry Kopczyński (1735 — 1817). Ostatniem istniejącem kolegjum z polskiej prowincji pijarów jest kolegjum Przemienienia Pańskiego w Krakowie, założone w roku 1660, utrzymujące zakład wychowawczy.

 Piotr św., apostoł, zwany księciem apostołów, przez Chrystusa Pana ustanowiony głową Kościoła. Pochodził z Betsaidy w Galilei wpobliżu Kafarnaum nad brzegiem jeziora Tyberjadzkiego, gdzie miał dom i trudnił się rybołówstwem. Przy obrzezaniu otrzymał imię Szymon, a Chrystus nadał mu symboliczne miano Kefas, (po aramejsku opoka, greckie Petros, łacińskie Petrus). Powołany przez Chrystusa do apostolstwa (Mat. IV, 18 — 20, Mar. I, 16 — 18, Łuk. V, 10 — 11), pierwszy wyznał boskość Chrystusa (Mat. XVI, 16). Przed Męką Pańską towarzyszył Chrystusowi przy ostatniej wieczerzy i w Getsemani na Górze Oliwnej. Podczas pojmania chciał mieczem bronić Mistrza. Uciekł i dostał się do pałacu arcykapłana. Tam, siedząc między służbą, zaparł się Go trzykrotnie i wyszedł, gorzko płacząc. W dniu Zmartwychwstania ukazał mu się Chrystus. Po Wniebowstąpieniu stanął na czele apostołów a w żydowskie święto Pięćdziesiątnicy po Zesłaniu Ducha św. nawrócił 3000 ludzi. Głosił naukę Chrystusa i zawiązywał gminy chrześcijańskie, uwięziony w r. 43 z rozkazu Heroda Agrypy, cudownie uwolniony, przewodniczył (ok. r. 51) na pierwszym soborze w Jerozolimie, odbywał podróże apostolskie w Poncie, Galatei, Kapadocji i w Bitynji, wreszcie udał się do Rzymu i tam założył stolicę chrześcijaństwa. Z rozkazu Nerona zamknięty w więzieniu Mamertyńskiem na Kapitolu, poniósł (ok. r. 64 lub 67) śmierć męczeńską na krzyżu, przybity na własną prośbę na znak pokory głową ku ziemi. Rocznicę tej śmierci, poniesionej równocześnie z św. Pawłem, święci Kościół katolicki w dniu 29 czerwca.
 Św. Piotr napisał dwa listy apostolskie do wiernych. Celem ich było umocnienie chrześcijan w wierze, przy-gotowanie ich na grożące prześladowania, pouczenie o życiu doskonaleni i przestroga przed uwodzicielami.

 Piotr św. Canisius, ob. Kanizjusz.

 Pismo św., ob. Biblja.

 Pistojański synod, zwołany w r. 1786 w Pistoi przez Leopolda, wielk. księcia toskańskiego, za pośrednictwem oddanego mu biskupa Pistoi, Scipiona de Ricci, celem przeprowadzenia reform w kierunku liberalno-państwowym, w duchu krzewiącego się wówczas józefinizmu. Ten samozwańczy synod, na którym zgromadziło się około 200 duchownych z Toskanji, przyznał wielkiemu księciu obszerne prawa na polu administracji kościelnej w duchu t. zw. deklaracji kleru galikańskiego z r. 1682 (ob. Galikanizm), oraz powziął szereg uchwał, wznawiających potępione przez Kościół zasady jansenizmu (ob.). Uchwały synodu w Pistoi, przedstawione na synodzie narodowym we