Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/333

PAWEŁ IIIPELAGIANIZM

328

---

sza Letusa, odrzucającej nieśmiertelność duszy.

 Paweł III (1534 — 1549) z rodu Farnese, podjął dzieło reformy Kościoła i zwołał w tym celu sobór trydencki (1545). Zatwierdził zakon jezuitów (1540).

 Paweł IV (1555 — 1559) prowadzał gorliwie dzieło reformy Kościoła. Założył wraz z św. Kajetanem zakon teatynów.

 Paweł V (1605 — 1621) z rodu Borghese, upiększył Rzym dziełami sztuki i popierał misje. Praktykował nepotyzm.

 Paweł Pustelnik (św. Paweł z Teb), pierwszy eremita za czasów prześladowania chrześcijan przez Decjusza. Według legendy, podanej przez św. Hieronima, miał być w czasie głodu w r. 55 karmiony przez kruka i został pochowany przez św. Antoniego. Zmarł, mając lat 113.

 Paweł św., zwany apostołem narodów, pochodzenia żydowskiego, urodzony w Tarsie jako obywatel rzymski, uczeń Gamaliela (ob.), członka sanhedrynu w Jerozolimie. Pierwotnie zaciekły prześladowca Kościoła, nawrócony cudownie na drodze do Damaszku i ochrzczony przez Ananjasza, rozpoczął pracę apostolską, jako pierwszy misjonarz wśród pogan, i zakończył ją śmiercią męczeńską w Rzymie w r. 64 (lub 67). Przedsiębrał liczne podróże apostolskie i pisał listy do nowo założonych gmin chrześcijańskich. Wedle zdania św. Tomasza z Akwinu w listach tych jest zawarta niemal cała teologja. Jest ich 14, a mianowicie: 1-szy i 2-gi do Tessalończyków, 3 do Galatów, 4 i 5 do Koryntjan, 6 do Rzymian, 7 do Filipenzów, 8 do Efezyjczyków, 9 do Kolosan, 10 do Filemona, 11 do Żydów, listy pastoralne, 12 i 13 do Tymoteusza, biskupa Efezu, i 14 do Tytusa, biskupa Krety.

 Pax Romana („Pokój Rzymski“), związek katolickich federacyj młodzieży akademickiej narodów Europy. Liczy (w r. 1929) przeszło 42.000 członków, zrzeszonych w 425 grupach miejscowych młodzieży angielskiej, austrjackiej, czechosłowackiej, hiszpańskiej, holenderskiej, irlandzkiej, jugosłowiańskiej, luksemburskiej, niemieckiej, polskiej (w r. 1929 przeszło tysiąc członków), rumuńskiej, szwajcarskiej i węgierskiej. Na czele centralnej organizacji związku stoi komitet dyrektorów i sekretarjat generalny z siedzibą w Frybulrgu szwajcarskim, zwołujący corocznie kongresy delegatów wszystkich federacyj narodowościowych. Na tych kongresach omawia się aktualne zagadnienia ideowe i organizacyjne i dokonywa wyboru komitetu centralnego. Prezesem związku był w r. 1927 Polak, w r. 1928 Anglik, w r. 1929 Hiszpan. W tymże roku odbył się kongres związku w Sewilli.

 Pax tecum („pokój z tobą“), pocałunek pokoju, oddawany z temi słowami, był we zwyczaju pierwszych chrześcijan w czasie mszy św. przed komunją (ob. Pacyfikał). Kobietom udzielano go przez podanie krucyfiksu do ucałowania. Obecnie pocałunku pokoju udziela przy mszach uroczystych celebrant księżom z asysty, a ci innym kapłanom i klerykom. Osobom świeckim, np. kolatorom, udziela się pocałunku pokoju przez podanie do ucałowania pacyfikału lub krucyfiksu.

 Pektorał, ob. Pontyfikalja.

 Pelagjanizm, sekta, szerzona w początkach V w. przez Pelagjusza, mnicha angielskiego, i jego towarzysza Celestjusza. Pelagjusz począł głosić swoją naukę najpierw w Kartaginie (411 r.), potem w Jerozolimie (412), że skutki grzechu pierworodnego nie dotknęły ludzi, gdyż każdy człowiek przychodzi na świat w tym stanie, jak Adam przed grzechem, a śmierć jest skutkiem natury ludzkiej. Powszechność grzechu tłumaczył nie jako skutek grzechu pierworodnego, lecz przez siłę złego przykładu i przyzwyczajenia i twierdził, że każdy człowiek może być zbawiony mocą własnej woli, nawet bez łaski bożej. Pelagjanizm potępił synod kartagiński w r. 412, a Pelagjusz został w r. 415 na synodzie jerozolimskim oskarżony o herezję. Sprawa oparła się o papieża, który Pelagjuszowi nakazał milczenie. Mimo tego Pelagjusz i Celestjusz dalej szerzyli swą naukę i wywołali potępiające wyroki synodu kartagińskiego i numidyjskiego. Zwołanie tych synodów spowodował św. Augustyn, najwybitniejszy po-