Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/328

PASJONIŚCIPASTORAŁ

323

---

wangeljach, czytany przy mszy w Wielkim Tygodniu, począwszy od Niedzieli Palmowej aż do Wielkiego Piątku (ob. Wielki Tydzień).

 Pasjoniści (Clerici excalceati S.S. Crucis et Passionis), zgromadzenie zakonne księży, założone w r. 1725 przez św. Pawła od Krzyża (Franciszka Danei, zm. 1775 r.), poświęcone pracy misjonarskiej i szczególnej czci Męki Pańskiej. Kongregacja ta rozszerzyła się we Włoszech, w roku 1781 objęła misje w Bulgarji i na Wołoszczyźnie, od r. 1841 pracuje w Anglji, od r. 1856 w Irlandji, od r. 1843 w Brazylji i Australji, a od r. 1852 w Pittsburgu. Pasjoniści posiadają 13 prowincyj, 78 domów zakonnych i około 2000 zakonników. Do tego zgromadzenia należał Jerzy Spencer (1799—1864), syn pierwszego lorda admiralicji, słynny misjonarz angielski, działający w pismach i kazaniach na rzecz połączenia Anglji z Kościołem katolickim, założyciel „Towarzystwa modlitwy o nawrócenie Anglji“.
 Żeńska gałąź tej kongregacji, pasjonistki, założona również przez św. Pawła od Krzyża w r. 1771, poświęca się wyłącznie życiu kontemplacyjnemu. Posiada 4 klasztory: dwa we Włoszech, jeden w Belgji i jeden w Pittsburgu. Tercjarki św. Pawła od krzyża posiadają trzy domy zakonne we Włoszech i prowadzą angielski instytut „Sióstr od św. Krzyża i św. Męki“ w Manchester.

 Pasterska msza („pasterka“), pierwsza msza św. w dzień Bożego Narodzenia, odprawiana o północy, nazwana tak z powodu hołdu pasterzy w stajence betleemskiej.

 Pasterska teologja (teologja pastoralna), umiejętność katolickiej pracy duszpasterskiej, dzieli się na trzy części: pierwsza, zwana homiletyką, jest nauką o sposobach nauczania słowa bożego i łączy się z katechetyką; druga, liturgika pasterska, zawiera reguły odprawiania mszy św. i udzielania sakramentów; trzecia obejmuje teorję pasterzowania w życiu prywatnem i publicznem.

 Pasterskie listy, ob. Paweł św.

 Pasterza dobrego Siostry, zgromadzenie zakonne, założone w r. 1835 w Angers, poświęca się nawracaniu upadłych kobiet i utrzymuje schroniska dla dziewcząt i dzieci (por. Magdalenki). Posiadają około 300 zakładów i domów zakonnych w Niemczech, Belgji, Holandji, Anglji, Hiszpanji, Ameryce, Afryce, Azji i Oceanji.

 Pasterze (krucjata pasterzy, Patoureaux), sekta, powstała w XIII w. we Francji. Wśród wzburzenia na wiadomość o wzięciu do niewoli króla Ludwika IX począł w r. 1251 wizjoner imieniem Jacob, były zakonnik, mianujący się „panem Węgier“, głosić we wsiach Pikardji krucjatę celem wybawienia króla i odzyskania Palestyny. Sfanatyzowane jego mowami tłumy ludności wiejskiej (pasterzy), do których przyłączyli się heretycy i różne męty społeczne, poczęły dopuszczać się licznych zbrodni i rabunków, zwłaszcza w kościołach Paryża, Rouen, Orleanu, Tour i Bourges, i stały się postrachem ludności. „Pan Węgier“ został zabity wpobliżu Bourges, a jego zwolennicy, rozproszeni w całej Francji, rozbici i wytępieni.

 Pastor (pasterz), tytuł duchownego protestanckiego, pełniącego obowiązki duszpasterskie. Pod względem kościelno-prawnym stanowisko jego nie równa się stanowisku katolickiego proboszcza, który na obszarze parafji jest wyłącznie powołany do pełnienia funkcyj duszpasterskich a wikarzy są tylko jego pomocnikami, podczas gdy przy jednym zborze ewangelickim może być kilku równorzędnych pastorów, którzy albo dzielą obowiązki duszpasterskie między siebie, albo pełnią je kolegjalnie. Ponieważ protestantyzm nie uznaje kapłaństwa, pastor nie jest kapłanem, lecz tylko funkcjonarjuszem gminy, a t. zw. ordynacja nie jest u protestantów święceniem, lecz tylko uznaniem zdatności kandydata do pełnienia obowiązków pastora.

 Pastoralna teologja, ob. Pasterska teologja.

 Pastorał, laska u góry zakręcona, zwykle ze srebra z pozłacanym zakrętem, jedna z odznak władzy biskupiej. W Kościele wschodnim pastorał ma kształt odmienny a mianowicie zamiast zakrętu ma u góry gałkę lub krzyżyk a opleciony jest