Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/277

biskupów francuskich, aby uznali za ważne małżeństwa cywilne, zawarte w epoce rewolucji a Pius IX po zawarciu konkordatu z Austrją udzielił dyspensy in radice dla wszystkich małżeństw, zawartych na zasadzie ustawy cywilnej mimo zachodzącej przeszkody kościelnej.
 (Lit: Leitner: Lehrbuch des katholischen Eherechtes, Paderborn 1902. Schäfer: Das Eherecht nach dem Codex Iuris Canon, Munster 1918, P. Abraham: L’evolution de mariage. Paris 1908. Lehr: Le mariage, te dworce et la séparation. Paris 1899. Bp. Józef Pelczar: Prawo małżeńskie katolickie. Ed. Rittner: Das österr. Eherecht; Śluby cywilne w historji rozwoju; Prawo kościelne katolickie, Lwów. 1878. G. F. The History of Matrimonial Institutions. 1904, L. F. Post: Ethical Principles of Marriage and Divorce. 1906).

 Małżeństwo cywilne, kontrakt małżeński, zawarty wobec władzy świeckiej przy zachowaniu samych tylko przepisów prawa świeckiego co do zdolności osób, przyrzeczenia małżeńskiego i formy ślubu, który odbywa się w urzędzie. Są trzy rodzaje małżeństwa cywilnego:
 1) Małżeństwo cywilne obowiązkowe, gdy państwo nie uznaje małżeństwa kościelnego, t. j. nie przypisuje mu skutków prawnych w zakresie prawa publicznego i prywatnego. Takie małżeństwa istnieją we Francji, Szwajcarji, Niemczech, Węgrzech, Rumunji, Belgji i Holandji. Strony, które zawarły ślub cywilny, mogą następnie zawrzeć małżeństwo kościelne, ale w niektórych z tych państw, np. we Francji i w Niemczech, ustawy zabraniają duchownym udzielania ślubu kościelnego tym, którzy wprzód nie zawarli ślubu cywilnego.
 2) Małżeństwo cywilne fakultatywne, gdy państwo uznaje ważność ślubów cywilnych narówni z ważnością ślubów kościelnych i pozostawia zawierającym małżeństwo wolność wyboru między ślubem kościelnym a cywilnym. Tak jest w Anglji i w Ameryce Północnej a od r. 1929 we Włoszech.
 3) Małżeństwo cywilne z konieczności (Notzivilehe). Ustawy niektórych państw dają możność zawarcia małżeństwa przez ślub cywilny tym, którzy nie mogą otrzymać ślubu kościelnego z powodu przeszkód, nie uznawanych przez prawo cywilne. Takie małżeństwa istnieją w Austrji, Hiszpanji, Szwecji i Danji.
 Kościół katolicki nie uznaje ślubów cywilnych. Syllabus Piusa IX potępia zdanie, jakoby małżeństwo cywilne było małżeństwem.
 W Polsce kwestja ślubów cywilnych nie została dotychczas przez prawo cywilne uregulowana i każda dzielnica posiada odrębne przepisy, pozostałe po b. rządach zaborczych. I tak w b. zaborze pruskim obowiązują śluby cywilne jak w Prusach, w b. dzielnicy austrjackiej w zasadzie śluby kościelne a śluby cywilne z konieczności (ob. wyżej pod 3). W b. zaborze rosyjskim sprawy małżeńskie oddane są pod orzecznictwo sądów duchownych.

 Mandaici (sabjanile, sabijczycy), sekta starożytna, licząca obecnie ok. 2000 wyznawców, zamieszkałych w Mezopotamji nad dolnym Eufratem. Nauka ich przedstawia mieszaninę wyobrażeń religijnych perskich’, żydowskich i chrześcijańskich, przeszczepionych na grunt starobabiilońskiego pogaństwa. Nazwa ich pochodzi od eona gnostyków Mandaja (Manda d’chajjé), którego czczą jako uosobienie „poznania“ (gnosis, ob. Gnostycyzm). Używają języka arabskiego, ale ich księgi święte Sidra Rabba („wielka księga“) i Sidra d’Jahja („księga Jana“) spisane są w dialekcie syryjskim. Odrzucają naukę Chrystusa ale św. Jana Chrzciciela czczą jako proroka. Główną cechą ich religji jest cześć ciał niebieskich, słońca, księżyca i gwiazd (astrolatrja), które uważają za święte.

 Manicheizm, sekta, powstała w Persji w III w. po Chr. Założycielem jej był Manes (Mani), ur. ok. r. 215 w Babilonji. Wedle źródeł zachodnich był wyzwoleńcem, wedle źródeł perskich zaś pochodził ze starego rodu królewskiego Arsakidów. W r. 242 wystąpił jako założyciel nowej religji i uznany przez swych zwolenników za Parakleta czyli „pocieszyciela“, rozwinął szeroką propagandę swojej nauki, która dotarła aż do Indyj i Chin. W r. 277 poniósł śmierć okrutną przez obdarcie ze skóry (czy też ukrzyżowanie) na rozkaz króla perskiego Bahrama I.
 Podstawą manicheizmu jest kosmo-