Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/232

protestancka, jakoby Syn Boży przez wcielenie odłożył niejako swoje bóstwo i przymioty boskie, jak wszech-moc i wszechwiedzę, i nie był świadomy swego bóstwa aż po zmartwychwstaniu (ob. Wcielenie Syna Bożego).

 Kielich, rytualne naczynie kościelne, służące przy konsekracji wina w czasie mszy św. za wzorem Chrystusa przy Ostatniej Wieczerzy. Według przepisów Kościoła katolickiego kielich mszalny musi być poświęcony przez biskupa, nie może być ani drewniany, ani też rogowy lub kamienny, szklany, miedziany lub ołowiany, lecz czara jego musi być złota lub srebrna, wewnątrz złocona. Dla ważnej przyczyny, gdy kościół jest bardzo ubogi lub w czasie prześladowań, wolno używać czary kielicha cynowej, wewnątrz złoconej. Ozdoby rzeźbione lub emaljowane mogą być tylko nazewnątrz kielicha.

 Kiszmet, ob. Fatalizm.

 Klaryski, zakon, założony przez św. Klarę jako „drugi zakon św. Franciszka“. Św. Klara, ur. w Asyżu w r. 1194, pod wpływem kazań św. Fran-ciszka z Asyżu złożyła w r. 1202 w kościele Porcjunkuli trzy śluby zakonne i została przełożoną zakonu „ubogich niewiast od św. Damjana“ przy odbudowanym przez św. Franciszka kościółku św. Damjana. Po jej śmierci (11 sierpnia 1202) zakon ten, którego regułę ułożył św. Franciszek, został nazwany zakonem klarysek (ob. Franciszkanie). Reguła tego zakonu, zatwierdzona bullą Inocentego IV z r. 1253, zobowiązuje mniszki do ciągłego milczenia, wstrzymywania się od potraw mięsnych, ścisłej klauzury i zupełnego ubóstwa. Papież Urban IV w r. 1263 złagodził niektóre ostrości tej reguły. Te klasztory klarysek, które przyjęły złagodzoną regułę, zwą się urbanistkami, te, które pozostały przy dawnej — obserwantkami. Nowej reformy zakonu dokonała w XV w. św. Koleta, zmarła w Gandawie w r. 1447, a w XVI w. powstały kapucynki jako gałąź klarysek-obserwantek.
 Zakon klarysek rozszerzył się z Włoch na cały świat katolicki. Obecnie istnieje około 170 klasztorów, większość we Włoszech, reszta we Francji, Hiszpanji, Portugalji, Belgji, Polsce, Austrji, Niemczech, Anglji, Ameryce, Indjach i w Palestynie (Jerozolima i Nazaret). Zakon jest kontemplacyjny, niektóre klasztory trudnią się ponadto wychowaniem dziewcząt i utrzymują szkoły.
 Do Polski przybyły klaryski w r. 1253 i osiadły w założonym przez Bolesława Wstydliwego klasztorze w Zawichoście. Klasztor ten po napadzie Tatarów przeniesiony do Skały a następnie do Krakowa przy kościele św. Andrzeja, istnieje dotychczas i utrzymuje 8-klasową szkołę. W r. 1257 fundowała św. Kinga, królowa polska, zakon klarysek w Starym Sączu, również dotychczas istniejący wraz ze szkołą i zakładem wychowawczym dla dziewcząt. Klasztory klarysek w Gnieźnie (zał. 1284), w Kaliszu (zał. 1596), w Szremie (zał. 1616) i w Chęcinach (zał. 1594) zniosły rządy zaborcze.

 Klasztor (z lać. claustrum — miejsce zamknięte), monaster, budynek służący za mieszkanie osobom zakonnym (ob. Zakony). Pierwsze klasztory chrześcijańskie powstały w IV wieku wskutek zmiany życia pustelniczego (anachoretyzmu) na życie wspólne (cenobityzm). Dawni anachoreci mieszkali w osobnych domkach, mieszczących jedną celę, zwanych z greckiego laura (ławra); pewna ilość takich domków, połączonych razem lub otoczonych murem, utworzyła klasztor. W zakonach prowadzących życie wspólne wytworzył się typ klasztoru średniowiecznego, który stanowił cały kompleks budynków, otoczonych murem, skupionych wkoło właściwego budynku klasztornego i kościoła wraz z dziedzińcem (wirydarzem) i krużgankiem, zawierającym drogę krzyżową. Mieszkania były początkowo wspólne; podział na cele wytworzył się później. Budynek klasztorny mieścił zazwyczaj chór, salę jadalną (refektarz), kapitularz, sypialnię (dormitorium), bibljotekę, ogrzewalnię (calefactorium), ubieralnię (vestiarium), oddział dla chorych (infirmerję), w niektórych klasztorach nowicjat, izby gościnne (poza klauzurą), mieszkanie opata i rozmownicę (parlatorjum). Odmienny typ stanowią klasztory kartuzów i kamedułów, łączących anachoretyzm z cenobity-