Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/225

we hebrajskie, arabskie, nowo-perskie i słowiańskie.
 Karaimi polscy, których jest około tysiąc, mieszkają w czterech gminach: w Trokach, Wilnie, Łucku i Haliczu. Na Litwie kowieńskiej znajdują się w Poniewieżu, istnieją także gminy karaimskie na Krymie i w Odesie. Poza Europą znajdują się w Egipcie i Palestynie. Przez długie lata Kair był siedzibą ich naczelnika, zwanego Nasi lub Hachan, wywodzącego swój ród od Dawida. Pierwsze dowody organizacji karaimów na Litwie stanowią przywileje królewskie i wielkich książąt litewskich, pochodzące z XV wieku. Obecnie związek religijny karaimski w Polsce reprezentuje hachan, stojący na czele Zarządu duchownego w Trokach, który składa się z hachana i z kolegjum hazzanów, czyli duchownych przy karaimskich domach bożych, zwanych kienesami. Wyboru hadhana dokonywa się co lat 7. Karaimi posiadają wcale pokaźną literaturę z X — XII wieku, treści egzegetycznej i polemicznej. Wśród karaimów polskich zasłynął w XIX wieku Abraham Firkowicz, duchowny karaimski, jako archeolog i historyk. Od r. 1924 wy-dają karaimi w Wilnie „Myśl karaimską“, rocznik redagowany w poprawnym języku polskim. Część artykułów drukuje się w języku karaimskim czcionkami łacińskiemi.
 (Julius Fiirst, Geschichte des Karaerthums, Lipsk. 1862, Aleksander Mardkowicz, Synowie Zakonu, Łuck, 1930).

 Karbonarjusze (carbonari), tajne stowarzyszenie rewolucyjne, powstałe w początkach XIX wieku w celu wyswobodzenia i zjednoczenia Italji. Dla zamaskowania swych celów rewolucyjnych obrali sobie za patrona św. Teobalda. Nienawiść do państwa kościelnego przenosili na Kościół katolicki, którego dogmaty i obrzędy parodiowali. Pius VII wydał w r. 1814 surowy dekret przeciwko karbonarjuszom a w r. 1821 potępił ich imiennie.

 Kardynalskie kolegjum, ob. Kardynałowie.

 Kardynałowie, najwyżsi dostojnicy kurji papieskiej, po papieżu pierwsi dygnitarze Kościoła katolickiego. Stanowią korporację, zwaną sacrum Collegium (święte kolegjum), które składa się z 70 członków a mianowicie 6 kardynałów-biskupów, 50 kardynałów-kapłanów i 14 kardynałów-diakonów. Podział ten tłumaczy się historycznie a mianowicie kardynałowie stanowili w pierwszych wiekach chrześcijaństwa prezbiterjum papieskie, złożone z kapłanów, mających sobie oddane główne kościoły rzymskie i z diakonów, stojących na czele siedmiu okręgów, na które Rzym był podzielony w celu opieki nad ubogimi. Od VIII wieku w skład tego prezbiterjum weszli także biskupi siedmiu okolicznych diecezyj. Obecnie stopień kardynalski nie stoi w związku ze stopniem święceń, bo np. biskup może być kardynałem kapłanem. W nadawaniu godności kardynalskiej jest papież zupełnie niezależny. Wprawdzie niektóre państwa katolickie, jak Hiszpanja, dawniej Polska, Austrja i Francja, miały, na mocy umów lub zwyczaju, prawo przedstawiania papieżowi kandydatów na godność kardynalską, ale te polecenia nie miały cechy prezenty lub nominacji, lecz były raczej życzeniami monarchów, które papież zwykł był uwzględniać, chociaż prawnie nie był do tego obowiązany. Kardynałów w ten sposób zamianowanych nazywano kardynałami koronnymi (cardinales coronae). Sobór trydencki poleca powoływać kardynałów ze wszystkich narodowości chrześcijańskich.
 Głównem zadaniem kardynałów jest dopomagać papieżowi radą i współudziałem w sprawowaniu rządów Kościoła. Mają tylko głos doradczy. Zbierają się pod przewodnictwem papieża na radę, zwaną konsystorzem. Na konsystorzu tajnym rozważa się sprawy rządów kościelnych, kreowanie kardynałów, biskupów itp. Na konsystorzu publicznym odbywają się uroczyste akty, np. kanonizacje świętych, włożenie kapeluszy kardynalskich nowomianowanym kardynałom, przyjęcie posłów i ambasadorów i t. p. Konsystorze odbywają się kilka razy do roku. Najważniejszem prawem kardynałów jest prawo wybierania papieża. Prócz tego posiadają liczne prawa i przywileje kościelne, jak np. prawo głoszenia wszędzie słowa bożego, prawo spowiadania wszędzie i rozgrzeszania od wszystkich grze-