Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/221

imperatywu moralnego a nie koniecznością, rozumu a religja jest wytworem moralności a nie jej źródłem. Kant domaga się, aby dogmaty religij pozytywnych zostały zaabsorbowane przez religję naturalną,. Przyznaj e, że trzeba było, aby tę religję poprzedziły kościoły empiryczne, zaopatrzone w kult zewnętrzny i symbole pozytywne. Droga od tych kościołów ku naturalnej religji rozumu, to według Kanta droga do Królestwa Bożego.

 Kantyczki, zbiór polskich pieśni nabożnych, niemal wyłącznie ludowych, wśród których przeważają kolendy (ob.). Pierwsze kantyczki drukowane ukazały się w XVI w. p. t. „Pieśń o Narodzeniu Pańskiem na świat“, wydane w Krakowie w r. 1550, następne p. t. „Symfonje anielskie“ w Krakowie w r. 1631. Istniejące obecnie w licznych wydaniach kantyczki zachowały niezmienioną formę od XVII w.

 Kantyki (cantica), hymny brewjarza rzymskiego. Siedem z nich pochodzi ze Starego Testamentu a trzy z Nowego. Hymny z Nowego Testamen. tu są: Canticum Zachariae (hymn Zacharjasza czyli Benedictus, Łuk. I. 68 — 79), Canticum Mariae (Magnificat „Wielbij duszo moja Pana“, Łuk. II 46 — 53) i Canticum Simeonis (hymn Symeona, „Teraz puszczasz Panie...“, Łuk. II. 29 — 32). Do kantyków zaliczają również hymn ambrozjański „Te Deum“. Protestanci przyjęli wszystkie kantyki Kościoła katolickiego wraz z Te Deum.

 Kapa, 1) cappa, pluviale, szata liturgiczna w kształcie półkolistego płaszcza, używana przez księży katolickich na procesjach, w czasie nieszporów, przy uroczystem wystawianiu Najśw. Sakramentu, w czasie rezurekcji, przy uroczystych błogosławieństwach, pogrzebach, konduktach i t. p. 2) Cappa magna, kapa rzymska, płaszcz czerwony lub fioletowy, będący odznaką kardynałów i biskupów, w drodze przywileju przyznawana prałatom i kanonikom katedralnym.

 Kapelan, ksiądz katolicki, któremu władza kościelna zleciła spełnianie funkcyj duchownych w kaplicy (lub w kościele, nie będącym kościołem parafjalnym ani kapitulnym) dla pewnych osób, stowarzyszeń lub pewnych kategoryj osób; tak np. kapelani monarchów, naczelników państw, biskupów, osób prywatnych, zakonnic i t. p. Kapelani wojskowi i szpitalni mają jurysdykcję duchowną podobną do proboszczów.

 Kapitulacje, umowy, zawierane przez wyborców z kandydatami na pewne beneficjum kościelne, mocą których kandydat, na wypadek wybrania go, zrzekał się pewnych praw, połączonych z beneficjum. Umowy takie są zakazane przez prawo kanoniczne i nieważne, choćby nawet były umocnione przysięgą.

 Kapitularze biskupie, zbiory praw i rozporządzeń kościelnych, obowiązujących w pewnej diecezji lub prowincji. Zbiory takie, pochodzące z VIII i IX wieku, są źródłami prawa kanonicznego, jak np. kapitularze biskupa orleańskiego Teodulfa, zmarłego w r. 821, kapitularze arcybiskupa Hinkmara z Reims (zm. 877) i inne.

 Kapitularze królów frankońskich, rozporządzenia Karola Wielkiego, Ludwika Pobożnego i Lotara i in., którzy wydawali częstokroć w jednym kapitularzu postanowienia dotyczące spraw świeckich i kościelnych. Kapitularze te zebrał ok. r. 827 opat Ansegis z S. Vandrille (Fontenella). Do zbioru tego dodał opat moguncki, Benedykt Lewita, w latach 840 — 847 dalsze trzy księgi, zawierające jednak przeważnie kapitularze zmyślone.

 Kapitulny wikary, ob. Wikarjusz kapitulny.

 Kapituła katedralna, korporacja, stanowiąca osobę prawną, złożona z kanoników instalowanych w kościele katedralnym (ob. Kanonicy), kolegjum doradcze biskupa, mające go wspierać w zawiadywaniu diecezją. W niektórych sprawach administracyjnych jak np. przy zamierzonem pozbyciu majątku kościelnego o wartości powyżej 1000 franków potrzebuje biskup zezwolenia kapituły, w innych ma tylko obowiązek wysłuchać jej zdania. W razie opróżnienia biskupstwa, jeśli niema administratora apostolskiego, wyznaczonego przez papieża, rządy diecezji przechodzą na kapitułę, która je sprawuje przez wikarjusza kapitulnego, wybranego w ciągu ośmiu dni po opróżnieniu biskupstwa.

 Kapituła kolegjacka, kolegjum duchownych katolickich, spełniających