Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/210

synod rzymski (340—341), którego uchwały przesłał biskupom wschodnim, zebranym w Antjochji. Na jego życzenie cesarze Konstans i Konstancjusz zwołali w r. 343 synod w Sardyce, który uchwalił „z uszanowania dla pamięci Piotra Apostoła“ prawo apelacji biskupów do papieża rzymskiego przeciw uchwałom synodów prowincjonalnych, przez co uznał jego władzę do rozstrzygania tych apelacyj, a tem samem faktyczny prymat papieża.

 Juljusz II, papież od 1503 do 1513, jedna z najpotężniejszych indywidualności na tronie papieskim, wódz i polityk, za główny cel rządów uważał rozszerzenie państwa kościelnego na całe Włochy i uwolnienie ich od najazdu obcych, co w ówczesnych stosunkach równało się dążeniu do zjednoczenia Włoch. W r. 1508 zawarł z cesarzem niemieckim i z królami francuskim i hiszpańskim ligę w Cambray, wcielił Romanję do państwa kościelnego, a następnie zawarł z republiką wenecką i Hiszpanją t. zw. świętą ligę przeciwko królowi francuskiemu Ludwikowi XII, którego zmusił do opuszczenia Włoch. W r. 1512 zwołał piąty sobór lateraneński, zawarł pokój z cesarzem Maksymilianem i wcielił Parmę, Piacenzę i Reggio do państwa kościelnego. Popierał sztuki piękne i nauki. W r. 1506 rozpoczął budowę bazyliki św. Piotra i założył muzeum watykańskie. W jego służbie Bramante, Michał Anioł i Rafael wykonali swoje arcydzieła. Jednem z nich jest grobowiec Juljusza II w kościele św. Piotra w Okowach w Rzymie ze słynnym posągiem Mojżesza, dłóta Michała Anioła.

 Juljusz III, papież od 1550 do 1555 r. Jako kardynał otworzył w r. 1545 sobór trydencki i miał wielki wpływ na jego przebieg i uchwały. W r. 1547 przeniósł sobór do Bolonji. Wybrany na papieża w r. 1550, odprawił wielki jubileusz, a w r. 1551 zwołał ponownie sobór do Trydentu, ale wskutek usunięcia się biskupów francuskich i zmiany stosunków politycznych w Niemczech zmuszony był zawiesić jego obrady. Zatwierdził założone przez św. Ignacego Loyolę Collegium Germanicum w Rzymie, przeprowadził wiele pożytecznych reform w Kościele i wysłał kardynała Pole do Anglji celem odzyskania tego kraju dla katolicyzmu.

 Juno, ob. Rzymska religja.

 Jupiter, ob. Rzymska religja.

 Jura parochialia, prawa proboszcza katolickiego do spełniania pewnych funkcyj duchownych na obszarze parafji. Są następujące: 1) udzielać uroczyście chrztu św., 2) nieść publicznie Najśw. Sakrament do chorych, 3) nieść publicznie lub prywatnie wiatyk do chorych, 4) zapowiadać święcenia lub małżeństwa i błogosławić małżeństwa, 5) odprawiać pogrzeby, 6) święcić domy, 7) święcić wodę w Wielką Sobotę, prowadzić procesje i odprawiać uroczyste nabożeństwa poza kościołem, 8) święcić ornaty, stuły i t. p., 9) wykonywać ceremonje wielkotygodniowe i udzielać wywodu (błogosławieństwa kobiety po porodzie).

 Jura stolae, prawa stuły, opłaty, które proboszcz ma prawo pobierać w formie taksy za wykonanie niektórych funkcyj, przy których używa stuły, jako to przy udzielaniu chrztu, wywodu, zapowiedzi, ślubu i pogrzebu. Nie należą do praw stuły, lecz są zwykłemi opłatami, taksy za miejsce na cmentarzu, za wyłączne używanie pewnej ławki w kościele i t. p. Powszechne prawo kanoniczne nic zawiera szczegółowych postanowień co do jura stolae, rozstrzyga więc w tym względzie ustawodawstwo diecezjalne i zwyczaje partykularne. Jeśli władza świecka użycza swej pomocy przy poborze jura stolae, domaga się, aby władza kościelna oznaczała te taksy w porozumieniu z rządem. W polskim konkordacie ze Stolicą Apostolską przewidziano użyczanie pomocy państwowej w razie poboru taks (art. IV Konkordatu i rozporządzenie ministerjalne z 26 marca 1926 r. Nr. 44 Dziennika Ustaw) oraz osobną umowę między Kościołem a Państwem co do jura stolae w związku z powiększeniem uposażeń duchowieństwa (przedostatni ustęp Załącznika do Konkordatu).

 Jurysdykcja kościelna, w katolickiem prawie kanonicznem publiczna władza rządzenia wiernymi odpowiednio do celu Kościoła. Jurysdykcja