Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/186

i Naumburga z saskimi teologami protestanckimi pod. wodzą. Melanchtona. Tę formułę przyjęły stany saskie w Lipsku w grudniu 1548 r. pod wpływem konieczności politycznych. Umowa passawska z r. 1552 obaliła tak interim augsburskie jak i lipskie. To niepowodzenie podejmowanych przez państwo prób wyrównania różnic wyznaniowych jest jednym więcej dowodem bezskuteczności interwencji władzy świeckiej w rzeczach wiary oraz niedopuszczalności wszelkiego oportunizmu w tych sprawach.

 Interkalarja, dochody, które przynosi beneficjum kościelne w czasie od dnia zawakowania do dnia kanonicznej instytucji nowego beneficjata. Zwano je także regaljami, ponieważ w średnich wiekach pod wpływem stosunków lennych panujący świeccy a za ich przykładem panowie feudalni zabierali dochody z opróżnionych beneficjów. Z temi uroszczeniami walczył Kościół od XII wieku. W XIII w. cesarze niemieccy zrzekli się prawa do regaljów, podczas gdy królowie francuscy wykonywali je do końca XVIII wieku. Według przepisów prawa kanonicznego z interkalarjów pokrywa się przedewszystkiem wydatki wakującego beneficjum, np. pensję administratora opróżnionej parafji, połowę pozostałych dochodów włącza się do wyposażenia beneficjum, druga zaś połowa wpływa do funduszu fabryki kościelnej (ob. Fabrica ecclesiae) lub na zakrystję, o ile nie istnieje prawny zwyczaj, przeznaczający wszystkie te dochody na wspólne dobro diecezji.

 Interstycje, odstępy czasu, które winny być zachowane między udzieleniem poszczególnych święceń.

 Introdukcja, 1) nauka wstępna, historyczno krytyczny wstęp do nauk biblijnych, także zwana izagogiką biblijną. Bada początek Pisma św., dzieje tekstów pierwotnych, powstanie przekładów. Z nauki tej wyłoniły się: biblijna filologja, historja, archeologja i hermeneutyka. 2) U protestantów introdukcją nazywa się wprowadzenie pastora na posadę i w używanie dochodów z nią połączonych. Aktu tego dokonywa superintendent w obecności zgromadzonego zboru.

 Introit, pierwsza część mszy św. według obrządku rzymsko-katolickiego. Składa się z antyfony, wyjątku z psalmu, hymnu Gloria Patri i powtórnej antyfony. Oznacza przyjście Chrystusa na świat, poprzedzone tęsknotą patrjarchów, oczekujących przyjścia Mesjasza.

 Intronizacja papieska, objęcie tronu i urzędu papieskiego. Intronizacja biskupia jest objęciem w posiadanie biskupstwa i odbywa się na końcu aktu konsekracji, czyli przyjęcia sakry biskupiej, o ile intronizowany biskup już przedtem jej nie posiadał.

 Intruz. W prawie kanonicznem ten, kto samowolnie obejmuje beneficjum kościelne, nie będąc na nie prawnie instytuowanym (ob. Instytucja kanoniczna).

 Inwestytura, akt nadania urzędu biskupiego przez panującego świeckiego. W średniowiecznem państwie, frankońskiem i niemieckiem, gdzie z biskupstwami były połączone znaczne posiadłości lenne, stanowiące beneficjum biskupie, biskupi pozostawali z tego tytułu w stosunku lenników do panującego. Nadanie lenna biskupowi, które odbywało się w formie uroczystej przez wręczenie pierścienia i pastorału, nazywało się inwestyturą. Miała ona zatem tylko znaczenie oddania dóbr lennych w posiadanie biskupa, ale zczasem poczęto ją uważać za nadanie samej godności biskupiej. Tak rzecz pojmując, rozdawali panujący godności kościelne, nie oglądając się przy wyborze kandydata na warunki, prawem kanonicznem przepisane, a kierując się wyłącznie własnym interesem, politycznym lub materjalnym. Przeciw tym nadużyciom wystąpił papież Grzegorz VII i rozpoczął z Henrykiem IV t. zw. spór o inwestyturę, prowadzony przez papieży Wiktora III, Urbana II, Paschalisa II i Kaliksta II przez lat kilkadziesiąt i zakończony zwycięstwem Kościoła. A mianowicie w konkordacie, zawartym w r. 1122 w Wormacji między Kalikstem II a Henrykiem V zrzekł się cesarz inwestytury zapomocą pierścienia i pastorału i zgodził się na wolny wybór biskupów wedle prawa kanonicznego, w obecności swego legata, natomiast Stolica Apostolska zezwoliła, aby wybrany otrzymywał święcenia biskupie