Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/180

tów pod formą, tajnego zakonu, którego siedzibą jest Drezno. Tam wychodzi od r. 1893 organ związku p. t. „Wort“. 2) Iluminaci w Hiszpanji, ob. Kwietyzm.

 Imam, z arabskiego, zn. nauczyciel, przewodnik, u mahometan członek trzeciej i najniższej kategorji duchownych (ulemów). Ponieważ w pierwszych czasach islamu przewodnictwo w modlitwach publicznych należało do kalifa, którym do upadku monarchji w Turcji był sułtan, przeto i sułtan nosił tytuł imama. Tytuł ten nadawano również wybitniejszym dogmatykom islamu.

 Imienia Jezus święto obchodzi Kościół katolicki jako święto ruchome w drugą niedzielę po Trzech Królach.

 Impanacja, z łac. in pane, zn. „w Chlebie“, doktryna o przemianie Chleba w Ciało Chrystusa, głosząca, iż chleb eucharystyczny w zjednoczeniu ze słowem (Logos) zatrzymuje swą niezmienioną substancję. Doktrynę tę potępił sobór trydencki w nauce o Przeistoczeniu (ob. Transsubstancjacja).

 Imprimatur, łać. „wolno drukować“, klauzula zezwolenia na druk książki, udzielonego przez władzę kościelną (ob. Cenzura kościelna książek).

 Improperja, antyfony czytane lub śpiewane naprzemian z chórem przez kapłana w czasie nabożeństwa w Wielki Piątek przy adoracji krzyża. Są to wyjątki z proroctw, wyrażających użalenie się Zbawiciela nad niewdzięcznością ludu.

 Indeks książek zakazanych, spis książek uznanych przez Kościół katolicki za szkodliwe i zabronione wiernym. Pierwszy indeks ogłosił papież Paweł IV w r. 1557. Sobór trydencki powierzył w r. 1562 sprawę indeksu osobnej komisji, która swoje prace przedstawiła papieżowi do decycji. Pius IV w r. 1564 zatwierdził w konstytucji „Dominici gregis“ zasady soboru co do cenzury książek i ogłosił indeks, zwany trydenckim, podzielony na trzy części: w pierwszej wyliczono pisarzy, których wszystkie dzieła są zabronione, w drugiej poszczególne dzieła zakazane, w trzeciej dzieła zakazane, wydane anonimowo lub pod pseudonimem. Pius V utworzył w r. 1571 osobną kongregację kardynalską, zwaną kongregacją indeksu. Papież Aleksander VII w r. 1665 kazał ułożyć indeks alfabetycznie, usuwając podział na trzy części. Sposób postępowania dla kongregacji indeksu określił Benedykt XIV w konstytucji „Sollicita ac provida“ w r. 1753, a reguły, jakich należy się trzymać przy ocenie książek wydał Leon XIII w konstytucji „Ófficiorum ac munerum“ z r. 1897. Benedykt XV w r. 1917 zniósł kongregację indeksu a jej zakres działania przeniósł na kongregację św. Officjum, której przewodniczy sam papież.
 W Polsce indeks książek zakazanych w myśl uchwał soboru trydenckiego z r. 1562 pojawił się dopiero w r. 1603 w Krakowie i w ciągu lat 15 doczekał się trzech wydań. Niektóre edycje rzymskie od r. 1704 począwszy obejmowały także pisarzów polskich.

 Independenci albo kongregacjonaliści, w Anglji i Ameryce nazwa ogółu sekt, powstałych na tle doktryny Kalwina, lecz odrzucających kalwiński ustrój synodalny i wychodzących z zasady, głoszonej w Anglji przez Boberta Browna (1549 — 1630), że każda gmina dla siebie stanowi osobny Kościół, niezależny od żadnej wyższej organizacji kościelnej i podlega tylko Chrystusowi. Nazywali się pierwotnie braunistami od Browna, który założył pierwszą gminę w Norwich w r. 1580. Z początkiem XVII w. nazwali się independentami, gdy ówczesny ich przywódca, John Robinson (zm. w r. 1625), użył wyrazu „independent“ na określenie niezależności ich związku. Zwą się też kongregacjonalistami, czyli członkami stowarzyszenia religijnego, które zobowiązało się umową do wspólnego odbywania nabożeństw. W czasie dyktatury Kromwela, który należał do independentów, zyskali na znaczeniu i utworzyli partję zwolenników „tysiącletniego państwa świętych“, przeciwną partji lewellerów („wyrównywaczy“), głoszących wszechwładzę ludu, rozdział kościoła od państwa i zupełną bezwyznaniowość państwa (ob. Lewellerzy). Kromwel wystąpił przeciwko tym obydwom partjom, rozwiązał w r. 1653 t. zw. „mały parlament“ a przywódcę lewellerów Jana Silburna skazał na