Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/134

że Galileo wcale nie był męczennikiem, t. j. nie był ani torturowany, ani znieważany, ani więziony. Dogmat zaś o nieomylności papieża wcale nie wchodzi w grę w jego sprawie, gdyż wyrok przeciwko niemu ogłosiła Kongregacja, której orzeczenia są odwołalne, a nie papież, którego nieomylność bywa tylko wtedy, gdy głosi naukę wiary i obyczajów w sposób uroczysty „ex cathedra“.

 Gamaliel, zwany Starszym, jeden z najznakomitszych doktorów zakonu mojżeszowego, nauczyciel św. Pawła, był członkiem synedrium (ob. Sanhedryn), przed którym obronił Apostołów od wyroku śmierci. Wedle podania miał być ukrytym chrześcijaninem i miał pogrześć zwłoki św. Szczepana, pierwszego męczennika.

 Gammadium, znak krzyża, złożony z greckich liter gamma, umieszczano na sprzętach kościelnych i na szatach liturgicznych, zwanych vestes gammadiae.

 Gandharva, nazwa bóstwa Hindusów. W późniejszej mitologji indyjskiej znani są liczni Gandharvas’owie, którzy wraz ze swemi małżonkami Apsarasami są śpiewakami na dworze Indry i biorą udział w jego walkach z demonami (ob. Wedyzm).

 Gangra, miasto w Azji Mniejszej. W drugiej połowie IV w. (360 — 380) odbył się synod w Gangra, na którym potępiono sektę eustacjanów (ob.).

 Gaon, w liczbie mnogiej geonim, tytuł honorowy uczonych żydowskich, przełożonych akademij talmudycznych i naczelników gmin żydowskich w miastach babilońskich Sura i Pumbaditha od VII do XI wieku. Okres ten nazywa się w historji literatury talmudycznej epoką geonejską, na którą przypada ostateczne zakończenie talmudu. Najsłynniejszymi z gaonów byli: Gaon Jehudai, który napisał ok. r. 760 kompendjum talmudyczne, Gaon Zemach, autor słownika talmudycznego i Gaon Amram (ok. r. 870), który napisał modlitewnik żydowski, przesłany w IX wieku do Hiszpanji, a stamtąd rozpowszechniony pośród żydów jako podstawa ksiąg rytualnych żydowskich.

 Gardiner Stefan, biskup Winchesteru, angielski mąż stanu (1483 — 1555). W r. 1528 wysłał go Henryk VIII do Rzymu, aby uzyskać od papieża uznanie rozwodu z Katarzyną Aragońską. Papież rozwodu odmówił, co było przyczyną powstania kościoła anglikańskiego (ob. Anglikanizm). Gardiner po nieudałej misji do Rzymu zwalczał prymat papieża, za co w nagrodę zastał sekretarzem państwa i biskupem Winchesteru. Był jednak przeciwnikiem luteranizmu i za jego radą Henryk VIII odrzucił projekt wprowadzenia do Anglji wyznania augsburskiego. Gdy w r. 1547 objął rządy Edward VI, Gardiner w dalszym ciągu zwalczał luteranizm, za co go part ja protestancka z Cranmerem i Somersetem na czele wtrąciła do więzienia, w którem przebył pięć lat. Z Tower, ówczesnego więzienia przestępców politycznych, uwolniła go dopiero reakcja katolicka, powstała po wstąpieniu na tron królowej Marji (1553). Gardiner, mianowany lordem-kanclerzem państwa, odwołał swe błędy i wypowiedział przekonania katolickie.

 Gasparin Agenor hr. (1810 — 1871), protestant francuski i założyciel francuskiego „wolnego kościoła reformowanego“. Gdy w r. 1848 synod ewangelicki w Paryżu wzbraniał się ogłosić wyznanie wiary, Gasparin wraz z Fryderykiem Monod założył wolny kościół pod nazwą „Union des libres églises évangéliques de France“.

 Gassendi Piotr, matematyk i filozof francuski (1592 — 1655). Był proboszczem w Paryżu i profesorem matematyki w Collège de France (1645 — 1648). Jako filozof wystąpił przeciwko arystotelizmowi i starał się pogodzić doktrynę Epikura z nauką chrześcijańską. Uznaje wolność woli jako niezbity pewnik, celowość w naturze i Opatrzność, kierującą wszechświatem. Położył wielkie zasługi dla astronomji i nauk przyrodniczych.

 Gaudenty, brat św. Wojciecha, benedyktyn. Bolesław Chrobry wysłał go w r. 990 do Rzymu w poselstwie do papieża w celu wyjednania erekcji arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Gdy w r. 1000 na zjeździe w Gnieźnie nastąpiło zorganizowanie pierwszej kościelnej metropolji polskiej, Gaudenty, który otrzymał w Rzymie święcenia i paljusz arcybiskupi, został