Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/115

z przepisaną regułą i ceremonjałem, oraz Bi-szar (znaczy „bez ustawy“) albo azad („wolni“), zwani także madżzub („zachwyceni“), będący mahometanami, ale nie mający żadnych ustaw religijnych ani przepisanych obrzędów. Fakirzy żyją z jałmużny, a ustawy swe i obrzędy zachowują w najściślejszej tajemnicy.
 2) Pod nazwą fakirów znani są także fanatyczni pokutnicy hinduscy, zadający sobie niezwykłe udręczenia i dochodzący w znoszeniu ich i w umiejętności powstrzymywania i zamierania wszelkich funkcyj życiowych do niewiarogodnej doskonałości. Niektórzy z nich znoszą np. kilkotygodniowe zakopanie w zamkniętej trumnie.

 Falansterjanie lub Falanganjanie, zwolennicy systemu socjalistycznego Karola Fourier’a (1772 — 1837), który pragnął całe społeczeństwo zorganizować w „falangi“, złożone zasadniczo z 1620 osób różnego wieku, płci, zawodów i zdolności, które miały zamieszkać jeden „falanster“, czyli wspólny budynek mieszkalny i wzajemnie uzupełniać się swemi zdolnościami. Zasadą furjeryzmu była bezwzględna wolność wszelkich naturalnych popędów (passions), z której miała wyniknąć naturalna harmonja społeczna. Pierwszy taki falanster, założony w Conde sur Vesgres, musiał się w bardzo krótkim czasie rozwiązać.

 Faldistorium (faldistolium, z niemieckiego Faltstuhl), żelazne, składane krzesło biskupie, używane przy rytualnem ubieraniu się biskupa w kościele do mszy nie uroczystej i przy tych obrzędach, przy których biskup ma wedle ceremonjału siedzieć zwrócony twarzą do ludu, oraz w wypadkach, gdzie niema tronu biskupiego. Faldistorium nazywają także ruchomy klęcznik biskupi, ustawiany przed tronem.

 Familiares nazywali się w klasztorach robotnicy, rzemieślnicy, ogrodnicy i należący do służby klasztornej, nie będący zakonnikami. Za spełniane prace otrzymywali mieszkanie, odzież i pożywienie i z tego tytułu należeli do związku klasztornego. Zazwyczaj byli obowiązani do pewnych ćwiczeń religijnych. Niektórym zakonom zabroniono przyjmować familiares.
 Do familiares biskupa liczyły się osoby, przebywające na jego dworze, jego domownicy i słudzy. Familiares papieża są to dostojnicy kościelni, zajmujący godności honorowe na dworze papieskim, a również domownicy, duchowni i świeccy, należący do osobistej służby papieskiej.

 Familiści, sekta fanatyczna, założona w drugiej połowie XVI wieku przez Hansa Niclaes. (Nikolai) z Monasteru, który głosił swą naukę w Holandji i w Anglji. Familiści nie uznawali żadnych dogmatów religijnych, ani żadnych obrzędów i twierdzili, że jedyną religją jest miłość. Zrzeszenie swoje w Amsterdamie nazywali „domem miłości“ (Huis der Liefde), albo „familją miłości“ (familia charitatis). Pisma ich założyciela zostały na rozkaz królowej Elżbiety w Anglji spalone (1580). Sekta ta znikła w połowie XVII wieku.

 Fanar, dzielnica Konstantynopola, w której po zdobyciu tego miasta przez Turków w XV wieku osiadły liczne rody greckiej arystokracji, których potomków zwano fanarjotami. Z pomiędzy fanarjotów pochodziło wielu polityków, wywierających znaczny wpływ na rządy tureckie i na losy Grecji, hospodarowie wołoscy i patrjarchowie greccy w Konstantynopolu. Od roku 1591 (1601) Fanar jest siedzibą patrjarchatu (ob. Grecko-wschodni Kościół.).

 Fanatyzm (z łac. fanum, „miejsce święte“) oznacza gwałtowną i ślepą, często fałszywą gorliwość w szerzeniu jakiejś idei, a zwłaszcza w zwalczaniu idei przeciwnej. Fanatykiem można być na każdem polu myśli i działalności ludzkiej. Najczęściej fanatyzmem nazywają zbytnią gorliwość religijną, połączoną z brakiem tolerancji. Równie ujemny i społecznie szkodliwy jest fanatyzm antyreligijny, prześladujący zawzięcie wszelkie objawy życia religijnego.

 Fanon, szata liturgiczna papieska. Wdziewa ją papież przy odprawianiu uroczystych nabożeństw na ornat.

 Fara (z niemieck. Pfarre), parafja, diecezja, okrąg władzy duszpasterskiej, także nazwa kościoła parafjalnego lub katedralnego.