Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/106

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

zasad moralnych i jest przeważnie opartą, na utylitaryzmie, t. j. uważa za działanie etyczne wszelkie działanie pożyteczne, bądź to dla działającego, bądź to dla społeczeństwa (etyka socjologiczna).

Etykoteologja, nazwa wprowadzona przez Kanta, mająca oznaczać sposób filozoficznego uzasadnienia religji przez oparcie teologji na pojęciach etycznych, nie zaś przeciwnie. Wynika to z zapatrywania Kanta, jakoby filozofja religji nie mogła być teoretycznie uzasadnioną, wobec tego, że metafizyka przekracza sferę doświadczalności (ob. Kant).

Eucharystja, według dogmatu wiary katolickiej prawdziwa, rzeczywista i istotna obecność Jezusa Chrystusa pod postaciami Chleba i wina w Przenajświętszym Sakramencie (Sanctissimum), powtórzenie ofiary krzyżowej we mszy św. i oddanie się Chrystusa na pokarm duszy jako komunja św., czyli Sakrament Ołtarza. Sakrament ten został ustanowiony przez Jezusa Chrystusa przy Ostatniej Wieczerzy w przeddzień męki.

Eucharystyczne spory, dyskusje między teologami katolickimi IX wieku, św. Paschazym, benedyktynem z Korbei z jednej strony, a Rhabanem Maurem i Szkotem Erigeną z drugiej co do pojęcia eucharystji. Obie walczące strony głosiły naukę katolicką i nie różniły się ze sobą rzeczowo, tylko formalnie wskutek nieustalonej w owym czasie terminologji eucharystycznej. Dobrym skutkiem sporu było podniesienie poziomu nauk teologicznych.

Eucharystyczne stowarzyszenia istnieją trzy, założone przez ks. Piotra Eymard: 1) „Kapłani Najśw. Sakramentu“, zwani Eucharystjanami, kongregacja bezustannej adoracji Najśw. Sakramentu i rozpowszechniania tego nabożeństwa. Klasztory tej kongregacji, we Francji obecnie zamknięte, znajdują się we Włoszech, Austrji, Niemczech, Belgji, Holandji i Ameryce. 2) Służebnice Najśw. Sakramentu, kongregacja żeńska i 3) „Stowarzyszenie eucharystyczne kapłanów świeckich“, założone w r. 1858 jako bractwo, a zatwierdzone przez Stolicę Apostolską w r. 1887, liczy przeszło 60.000 członków.

Eucharystyczny Kongres, perjodycznie powtarzający się zjazd czcicieli Najśw. Sakramentu. Pierwszy zjazd taki urządzono w r. 1881 w Lille, następny w r. 1882 w Avignon, potem w Leodjum (1883) i w Fryburgu szwajcarskim (1884). Począwszy od r. 1886 kongresy eucharystyczne odbywają się przeważnie co dwa lata w największych centrach kultury chrześcijańskiej, jak w Paryżu (1888), w Brukseli (1898), w Rzymie (1905), w Londynie (1908), w Kolonji (1909), w Madrycie (1911), w Wiedniu (1912), w Lourdes (1914), w Rzymie (1922), w Amsterdamie (1924), Chicago (1926) i w Sidney w Australji (1928). Ostatni dotychczas (1930) kongres eucharystyczny odbył się w maju r. 1930 w Kartaginie. Kongresy te są wszechświatowemi manifestacjami katolicyzmu i ściągają setki tysięcy uczestników z całego świata, biorących udział w licznych konferencjach, uroczystych nabożeństwach i publicznych procesjach ku czci Najśw. Sakramentu. Oprócz kongresów wszechświatowych odbywają się w krajach katolickich kongresy eucharystyczne krajowe.

Eucheci (Euchici) ob. Massaljanie.

Euchologjum, w Kościele greckowschodnim księga liturgiczna, obejmująca liturgję czyli obrzęd mszy według św. Jana Chryzostoma i św. Bazylego, obrzędy przy mszy pontyfikalnej oraz obrzędy przy udzielaniu sakramentów i sakramentaljów. Jest to zatem połączenie tego, co w Kościele katolickim zawiera mszał, pontyfikał i rytuał.

Eudemonizm, system filozoficzny, wedle którego jedynym rozumnym celem wszelkiego ludzkiego działania może być tylko osiągnięcie możliwie najwyższego szczęścia. Eudemonizm subjektywny nazywa się hedonizmem, jeśli ma na celu tylko własne osobiste szczęście przez zaspokajanie żądz i namiętności (horacjuszowskie „carpe diem“, cyrenejczycy, epikurejczycy, Demokryt, z nowszych Helvetius, De la Mettrie, Bentham, Spencer). Eudemonizm objektywny, czerpiący pełne zadowolenie życia w działaniu, nazywają energizmem. Wreszcie eudemonizm, dążący do zapewnienia największego szczęścia całemu społeczeństwu (Comte, Cumberland,