Ta strona została przepisana.
Bekwark.
Nie każdy weźmie po Bekwarku lutni. — J. Kochan. Fr; Ryś. cnt. 10; Dar. 6.
Jest o onym sławnym lutniście przymówka: nie bierz po Bekfarku do ręki lutnie. Falib. Dysk.
Bekwark albo Bekfark, sławny lutnista na dworze króla Zygmunta Starego. Obszernie o nim ob. u Wójcickiego, Star. Gaw. I. 127.
Bełżyce.
Fujara z Bełżyc (fujara bełżycka).
Bełżyce w pow. lubelskim.
Benedykt św. (21 marca).
1 Benedykt w pole z grochem, Wojciech z owsem jedzie, Marek ze lnem, a Filip tatarkę wywiedzie. — Prog. G; Wierzb. 167; Kolb. M. I. 128.
...., Stanisław ze lnem, Filip tatarkę wywiedzie. Wójc. Gaw. II. 252; Chocisz. I. 626; Żup. 41.
2 Na święty Benedykt, kaczka jaje myk. — Chocisz. I. 626; Żup. 41.
Beniowski.
Zbliska, z Kamczatki, Beniowski wrócił.
Maurycy Beniowski ur. na Węgrzech 1741 r., zabity na Madagaskarze 1786 r. Służąc w konfederacji barskiej dostał się do niewoli w r. 1769; zesłany do Kazania, a następnie do Kamczatki, stamtąd uciekł do Francji. „Kiedy wydostał się (pisze Wójcicki) tak cndownie z Kamczatki, powstało nawet w języku naszym przysłowie, upowszechnione między szlachtą na oznaczenie wielkiej odległości miejsca; Zbliska, z Kamczatki, Beniowski wrócił. ”Wójcicki w Encykl. wielk., III, 166; Dar. 7.
Bennet.
Beatus, qui tenet, powiedział (pan) Bennet.
Beatus, qui tenet, napisał Wenet. Kitowicz, Pamiętn. do pan. Aug., Poznań, 1840, III. 186. Beatus, qui tenet, powiedział święty Benet (t. j. Benedykt). Karł. 18.
Początek przysłowia tego dotąd nie jest stanowczo orzeczony. Karłowicz (str. 18) przypuszcza, że „ponieważ przysłowie to na równi z wyrażeniem beati possidentes streszcza pojęcie prawne ważności faktu posiadania wobec możliwej napaści, a zawartem jest w formie makaronicznej, musi być przeto płodem rozwielmożnionej w szkołach scholastyki. Imię Benet mogłoby się odnosić do Benedykta Lewity z Moguncji, którego zbiór praw ułożony w IX w. zawiera między innemi, fałszywe dekretały.” Darowski (str. 7) zaś twierdzi, że nazwisko Benet zostało tylko dla rymu przypadkowo wtrącone.
Ber.
1 Bru na bru, fu na fu. — Knap. 46; Trotz, p. w. Ber; Czel. 86.
Ber = pośledniejszy gatunek prosa. Znaczenie tego wyrażenia jest: jak ty muie, tak ja tobie; wet za wet.
2 Dzisia tego jako ber, jutro tego jako żber. — Cinć. 11.
Berdyczów.
1 Koniarz, jak berdyczowscy żydzi.
2 Pisuj na Berdyczów. — Przyb. rkp.
„Berdyczów w Wdztwie kijowskim, pow. żytomirskim. Przytoczone przysłowie rozmaite ma znaczenia i zastosowania do okoliczności, jakoto: nie chcę z tobą w żadne wchodzić stosunki, lub mieć do czynienia; nie dbam o ciebie; nie oszukasz mnie; przepadło na zawsze; nic z tego nie będzie; już się z tym nie zobaczysz. Powód do tego przysłowia mógł być następujący: Berdyczów, dotykający krańców Ukrainy, wystawiony na niebezpieczeństwa podczas wojen z kozakami, a później na napady hajdamaków, nie miał do końca prawie zeszłego wieku urządzonych pocztowych związków; przesyłka pism w tamte strony odbywała się przez t. zw. kresy, t. j. stójki wojskowe; dojście przeto za takim pośrednictwem listów, było niepewne i częstokroć na zatratę onych narażone.” Lip. M. 261; Dar. 119.
Antoni Siekierzyński (w Gaz. Polskiej 1872, N. 192) przytacza bajeczkę o jakimś naczelniku poczty berdyczowskiej, który jakoby opłaty za listy do własnej zbierał kieszeni, listy zaś na strych ekspedjował, gdzie je po śmierci naczelnika znaleziono, a z czego miało powstać przysłowie.
W narzeczu ukraińskim przysłowie to brzmi: Piszy piśma czerez Berdyczew, propało. (M. Nomis. Ukrainski prikazki, 1864, N. 1944). Karłowicz (str. 25) zapisał zasłyszane na Wołyniu wyrażenie: pisuj na Machnówkę, przypuszcza jednak, że mógł to być doraźnie sklecony koncept. A. Walicki (str. 138) podaje inny warjant używany na Litwie: Pisuj do mnie na Berdyczów, Pińsk, Mińsk, Korelicze i Bieszenkowicze. Mówią również: Bądź zdrów i pisz na Berdyczów, lub pisz na Berdyczów drobnym charakterem.
3 Rejwach, jakby rabin berdyczowski zajechał.
4 Targuje się, jak przekupka berdyczowska.
5 Wozi żydy do Berdyczowa.
Drzemie.
Berek.
Zginął (zginiesz) jak Berek pod Kockiem.
Zginął ze szczętem, z kretesem — Berek Josielowicz, mianowany 1794 r. dowódzcą tworzącego się z starozakonnych pułkn lekkokonnego, służył następnie w wojsku ks. warszawsk. w stopniu szefa szwadronu. Podczas wojny z Austrjakami 1809 r., przybywszy z małym oddziałem do rodzinnego miasta Kocka, nad Wieprzem w lubelskim, oskoczony od liczniejszych nieprzyjaciół, poległ
