69 Zawżdy gęba plecie, o czym myśli głowa. — Rej. Wiz.
70 Ze złej gęby nie dobra mowa, nie uczerpnąć z błota czystej wody. — Fred. I. 218; Wójc. Przyp. 98; Żup. 10.
Ze złej gęby nie dobra mowa. Mon. Ench. 226; Mon. Gr. 429.
71 Zgadzaj się gęba z mieszkiem. — Ryś. cnt. 18; Flor. 171.
Zgadzaj się gębo z mieszkiem. Knap. 1325; Dąbr. 15; Now. 107; Czel. 435; Łysk. 66; Mas. 68; Kolb. VIII. 271. Mieszek z gębą niech się nie wadzi. Trotz, p. w. Mieszek. § Uważaj, aby się gęba z mieszkiem zgadzała, a nie daj jej naprzód wyskakować. Rej. Zw. Piękna to zgoda, kiedy mieszek z gębą zgadza się we wszem. Rej. Zw. Zgadzaj się gębo z mieszkiem. Parad. Dobrze mawiają naszy polacy: niech się gęba zgadza z mieszkiem. Budn. Ap.
72 Żeby nie gąbka, chodziłaby w złocie wdówka.
Ob. N. 12.
Gębować.
Gębuje, jak krupna baba z za straganu.
Gędzić.
Sam sobie gędę, sam wesół będę. — Ryś. cnt. 15; Knap. 1030; Wójc. Prz. II. 20; Czel. 161.
Sam sobie gędzie, sam sobie rad będzie. Gem. II. 276.
Gędzić = grać na instrumencie jakim. Przysłowie to, oryginalnie czeskie, zapisane jest już w najdawniejszym zbiorze przysłów czeskich z końca wieku XIV Smila Flaszki z Pardubic (zm. 1403 r.). W zbiorze tym brzmi ono: sam sobi hude, sam sobi wesel bude. Ob. u Darowskiego (Wieniec, r. 1812, N. 11).
Gęgać.
Gęga, jak gęś niejaka. — Ern. 1000.
Gęsto.
Gąsto, jak chrząszczy w maju.
Gęsty.
Gęsty jak rząsa. — Cen. Kasz. 9.
Rząsa = gatunek pospolitej rośliny wodnej.
Gęś.
1 Bodaj cie gęś kopła zadniom nogom. — Koś. 100; Cinć. 6.
Ob. N. 18.
2 Dobrá gęs, dobré é prosę. — Cen. Kasz. 17.
3 Dwie gęsi, trzy niewieście, jużci hałas (jarmark) w mieście. — Przyj. ludu, r. II, N. 44.
Trzy gęsi i dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście. Kolb. VIII. 269.
4 Gęsi tobie paść.
Nie zdatnyś do lepszej pracy.
5 Gęsi wszędzie boso chodzą.
T. j. wszędzie jednako się dzieje.
6 Gęś wyskubią rwąc po piórku.
7 Gęś za gęsią.
Gdy kto co robi bez zastanowienia, przez naśladownictwo, owczym pędem.
8 Gęś, żeby nie szła do wody, a chłop do szkody, nieznane na świecie. — Kolb. VIII. 253.
9 Głodna gąska wody, kiedy po niej pływa.
10 I biedna gęś syka.
I mucha się broni.
11 Idź, idź, daj gęsiom siana.
Odczep się odemnie, idź skądeś przyszedł.
12 I gąska nieraz na lodzie pośliźnie się.
13 Jak z gęsi woda, opadło to z niego.
Ze mnie jako z gęsi woda. Świat; Pot. W. Ch.
14 Jeśli gęś bez ustanku w górę patrzeć będzie, to pewnie nóż i rożen kucharski zdobędzie.
15 Którą gęś uderzą, ta gęgnie. — Ryś. cnt. 7; Wójc. Zar. II. 209; Czel. 372.
16 Lepsza jest gęś tłusta, niżli chuda kaczka. — Nauka.
17 Lepsze nasze gęsi, niż cudze łabędzie.
18 Niech cię gęś kopnie, a potym wróble zdepczą. — Kolb. VIII. 263.
Ob. N. 1.
19 Nie dla ciebie gęś z szarym sosem.
Nie dla ciebie przysmaki, nie warteś tego.
20 Niemasz lepszej zwierzyny, jako nasza gąska: dobre piórko, dobry mech, nie gań mi i miąska. — Ryś. cnt. 11; Wójc. Przyp. 26; Wójc. Zar. II. 207; Czel. 298.
..., dobre pierze, dobry.... Knap; ..., dobre pierze, dobry puch, nie gań mi i miąska. Now. 21.
21 Od gęsi owies kupować. — Kolb. VIII. 263.
22 Ona nie z tych gęsi, co dziobem drzwi otwierają.
T. j. ona nie taka głupia, nie taka naiwna, jak inne.
23 Płowe gęsi, zielone psy, pięć krów za grosz — rzeczy niepodobne.
24 Poleciała gęś za morze z nadzieją tęgą, a nazad powróciła gęgą.
25 Skoro się gąsię z jaja wydłubie, zieloną trawę zarazem skubie.
Tych czasów panny, tak wiele jako i niewiasty wiedzą, niedarmo przeto ona przypowieść urosła: skoro.... Żarty.
26 Syta gęś o dwie mile do wody trefi. — Feder. II. 351.
27 To têlé znaczy, jakbê jes na gęs wodą chylnął. — Pobł. 12.
Bez skutku, groch o ścianę. Chylnąć = wylać, opryskać.
28 Ważywszy na gęś, na pieprz żałuje.
29 Wolę gęś na stole, niż bażanta w polu.
30 Wypędzisz gęś jedną dziurą, to powróci drugą.
Giąć się.
1 Gnie się jak trzcina.
2 Gnie się jak wosk.
3 Zgiął się jak łuk.
