Ta strona została przepisana.
Doznać.
1 Doznasz, gdy sprobujesz; nie sądź, aż skosztujesz. — Knap. 209.
2 Kto czego nie doznał, nie rozumie. — Knap. 390.
3 Kto czego sam nie doznał, drugiemu nie zrozumie. — Knap. 375; Czel. 185.
Dozór.
Bez dozoru i dołogu nie będzie w brogu.
Odm. Ani dozoru, ani dołogu — nie będzie nic z brogu.
Dołóg = nakład, koszt.
Dół.
1 Bez dołu grobla, bez nakładu zysk nie będzie. — Knap. 16; Flor. 98; Mon. Ench. 178; Gr. Lat. 409; Mon. Gr. 368; Grab. Przyp. 54; Now. 6; Czel. 286.
Bez dołku grobla być nie może. Roz. B.
2 Częstokroć człowiek, chcąc ominąć jeden dół, wpadnie w drugi. — Górn. Dworz.
3 Dołem lepiej. — Knap. 197; Gem. I. 35; Żegl. I. 39; Trotz, p. w. Dół; Czel. 179.
Lepiej dołem. Gem. I. 72.
T. j. kto spokojniej, ciszej, pokorniej żyje, lepiej na tym wychodzi.
4 Dłużej dołka, niżli kołka.
5 Dołki pod kim kopać. — Knap. 197; Dykc. I. 120; Now. 19.
Dołki podemną kopie. Ern. 1343. § Dołek pod kim kopać. Wereszcz. Publ. Jeden pod drugim doły kopa. Górn. Dworz.
6 Kiedy rodzą doły, to pełne stodoły; A jak rodzą górki, to próżne komórki. — Chocisz. I. 641.
Gdzie rodzą doły, pełne stodoły; gdzie rodzą góry, w stodole dziury. Kolb. XV. 320.
T. j. w roku suchym bywa urodzaj, a w mokrym — nieurodzaj.
7 Kto chce upornie w dół, jeszcze popchnij. — Knap. 371.
Kto chce upornie w dół, jeszcze go popchnij. Trotz, p. w. Dół.
8 Kto pod kim dołek kopa, sam weń wpadnie. — Ryś. cnt. 5; Czel. 19.
Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada. Gem. I. 68; Żegl. I. 76; Dykc. I. 232; Mon. Gr. 394; Żup. 12; Mas. 159. Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpadnie. Flor. 87. Wto pod kim dołki kopie, to sám do nich wpáda. Koś. 105. Chto pód dregim dółki kópie, ten w nie sąm wpadnie. Cen. Kasz. 3. — Kto drugiemu dół kopie, sam weń wpadnie. Knap. 213. Kto drugiemu dół kopie, sam weń wpada. Trotz, p. w. Dół. Kto komu dół kopie sam weń wpadnie. Mon. Ench. 197; Mon. Gr. 392. Kto komu dół kopie, sam do niego wpadnie. Lom. 16. Kto komu wądołki kopie, sam w nie wpadnie. Frischb. II. 210. Gdo komu jamę kopie, sám do nij wpada. Cinć. 13. § Kto na kogo dół kopa, sam weń wpadnie. Psał. Kto pod kim dołek ryje, ten sam weń wpadnie. Leop. B. Zginienie pewne wisi nad chciwością, Kto pod kim kopa dół zdradną chytrością. Stryj. Gon. Kto komu kopie wądół, sam weń wpadnie. Elekc. Kto dół drugiemu kopa, ten sam weń wpada. Czechow. W. Kto dół pod kim kopa, sam weń ugodzi. J. Kochan. Ps. Kto dół bratu swemu kopa, sam weń wpadnie. Radaw. Szl. Często ludzie w dół wpadają, który gotują drugim. Fred. II. 139. Kto sidła stawia, kto dołki ryje, niech sam w nie wpadnie. Pot. Arg. Kto pod kim dół kopie, sam w nim szyję łomie. Pot. Now. Kto dołki kopie, może wierzać snadnie, Że sam w nie naprzód, kiedy nie zwie, wpadnie. Lubom. Eccl. Dobrze to dawne nasze przysłowie powiada, Kto pod kim dołki kopie, sam w nie często wpada. Jakub. Ez.
9 Łacno w dół, z dołu nie łacno. — Knap. 414; Ern. 458; Dąbr. 8; Trotz, p. w. Dół.
Łatwo w dół, z dołu trudniej. Now. 46.
10 Siej doły i góry, bo nie wiesz jaki rok który. — Frischb. II. 216.
Siej chłopie doły i góry, bo.... Kolb. III. 201.
11 Szanuj doły i mosty, będziesz miał kark prosty.
12 Z jednym w dół, z drugim w dom. — Ryś. cnt. 18; Knap. 1330; Żegl. I. 182; Czel. 395.
Z jednym mężem w dół, a z drugim do domu. Trotz, p. w. Mąż. — Z jedną w dół, z drugą w dom. Knap. 1630. Z jedną w dół, z drugą do domu. Trotz, p. w. Żona.
Przysłowie to wyraża, że po śmierci męża lub żony zaraz o nowym małżeństwie mówią.
Drab.
1 Ave, rabbi, a za płotem: drabi. — Ryś. cnt. 1; Czel. 41. Wurzb. 285; Mas. 106.
Nieszczere, obłudne pozdrowienie.
2 Twarda kość drabiku. — Ryś. cnt. 15.
Drabik = zdrobn. od drab. Linde (p. w. Drabik) jako objaśnienie dodał: „dudku, nie grab siana, nie podejmuj się szaszku legawego pola.”
Drabik ob. Drab.
Drabina.
Nie trzeba drabiny, gdzie możesz rękoma dosiąc. — Flor. 65.
Dragan ob. Dragon.
Dragon.
1 A to dragon!
O pannie tęgiej, wysokiej.
2 Dwa dragany, a cztery kapitany. — Wójc. Prz. I. 13 i 209; Czel. 504; Wurzb. 90.
Za wielka stosunkowo liczba oficerów i dowódców przy małej ilości wojska w Polsce, dała początek temu przysłowiu. Por. Wójcicki (Przysł. I. 209).
Drapać. Drapać się.
1 Drapie się, jak niemiec do nieba. — Petr. 174.
2 Drapie się, jak ubogi żyd.
3 Każdy się drapie, gdzie go świerzbi.
