Strona:Samuel - Adalberg - Księga przysłów.djvu/145

nie dalej jak do 24 godzin, albo daleko jak od dziś do jutra.”

 6 To je tak dalék, jak szérok. — Cen. Kasz. 3.

Dalibóg.
 Twoje dalibóg a żydowskie aj waj, to jedno. — Petr. 177.

Dar.

 1 Dał ci Bóg dary, używajże miary. — Ryś. cnt. 3; Wójc. Prz. I. 28; Wójc. Przyp. 146; Czel. 5; Żup. 23.

  Dał ci Bóg dary, zażywaj miary. Knap. 140; Ern. 243; Flor. 103; Żegl. I. 33; Dąbr. 2; Mon. Ench. 185; Gr. Lat. 412; Mon. Gr. 377; Now. 15; Lom. 9. Del cė Pąn Bóg daré, wużewáj miaré. Cen. Kasz. 5. § Dałlić Bóg dary, używaj miary. Rej. Zw.

 2 Dár oczy zaślepi. — Cinć. 10.
 3 Dar przyjemniejszy, im go kto daje zacniejszy. — Now. 15.
 4 Dar to boży, co się położy.

  O rzeczy znalezionej.

 5 Dar, wczas dany, milszy bywa. — Wid.

  Ten mniej daje, kto odwłóczy dary. Pot. Arg.

 6 Dar za dar, a darmo nic. — Flor. 88; Mon. Ench. 185; Gr. Lat. 412; Mon. Gr. 377.

  Dár za dár, a darmo nick. Cen. Kasz. 17. § Dar za dar, darmo nie. Mącz; Trzt.

 7 Dar za dar, słowa za słowa. — Ryś. cnt. 3.
 8 Nie drogi dar, droga przyjaźń.
 9 Ruski dar: dzisiaj dał, jutro odebrał.

Daradzka.
 Pani Daradzkiej córeczka.

  T. j. sama, łatwo sobie radząca. Wyrażenia tego użył Opaliński (Satyry, ks. II sat. V). Daradzka, nazwisko zmyślone od wyrazów: da radę, tak jak Guzdralska od guzdrać się, Chrapicki od Chrapać i w. innych, jak to już słusznie zauważył Karłowicz (str. 20). Darowski (str. 16) napróżno szukał początku wyrażenia w nazwiskach rodowych.

Darmo.
 1 Ani pies za darmo nie szczeká. — Cinć. 5.

  Śpiewać darmo boli gardło. Petr. 177; Ulan. 322. Śpiewać darmo boli gardło, trzeba czym popłókać.

 3 Darmo chcą wszyscy. — Knap. 145.
 4 Darmo nic. — Knap. 145; Żegl. I. 34.
 5 Darmo umarło, kup sobie nastało.
 6 Już pojechał dawno, co dawał darmo.

  Odm. Umarł dawno, co dawał darmo.

 7 Nic darmo prócz śmierci. — Łysk. 62.
 8 Piękne za pieniądze, a za darmo nic. — Lom. 27.
 9 Wet za wet, darmo nic. — Ryś. cnt. 16; Czet. 49; Lom. 33.

  Wet za wet, a darmò nick. Cen. Kasz. 2.

10 Wòn lubi wszétko kupic za darmáka. — Cen. Kasz. 12.

Darmodaj.
 1 Darmodajk ju dáwno zdechł. — Cen. Kasz. 18; Pobł. 14.
 2 Darmodaj umarł, nastał wydrzygrosz.

  Odm. Umarł darmodaj, kredyt złamał szyję; pożycz utonął, a kupsobie żyje.

 3 Zaginął darmodáł; kup se, bedziesz miáł. — Cinć. 41.

Darmodajk ob. Darmodaj.

Darmozjad.
 Każda gromada wyrzeka się darmozjada.

Darować.
 1 Darował — potym płakał i żałował.
 2 Lepiej darować, niżeli zmarnować.
 3 Sobie darujemy, drugich nicujemy.
 4 Wòn dziś dareje, a wjtro nazàd fedreje. — Cen. Kasz. 18.

  T. j. dziś daruje, jutro żąda zwrotu, odbiera.

Darowane.
 Po darowane rzeczy pocztę posyłaj.

Darowizna.
 1 Darowizna nalepsze nabycie. — Knap. 148.

  Darowizna najtańsze kupno. Now. 15.

 2 Lepsza darowizna, niżli zakupizna.
 3 Po darowiznę i po spuściznę trzeba się rączo uwijać.

Darzyć się.
 Darzy mu się, jak cyganowi rola. — Wójc. Prz. I. 141; Czel. 473.

  Nie wiedzie mu się, nie idzie po myśli.

Datek.
 1 Bez datku łaska, jak rzeka bez wody.

  Bez datku łaska, właśnie jak rzeka bez wody; To łaska, kiedy po nie może słać podwody. Jagod.

 2 Datek ochotnie dany przyjemniejszy niż natkany. — Knap. 179; Wójc. Przyp. 116.

 3 Datek od dawce (od sprawce) zalecenie bierze. — Knap. 149.

  Datek od dawcę zalecenie bierze. Ern. 323.

 4 Datek smaczniejszy, im go kto daje zacniejszy. — Knap. 149; Ern. 323; Wójc. Przyp. 147; Czel. 44.

 5 Datek — wydatek.
 6 Datkiem datek się wysili. — Fred. I. 369; Czel. 48.
 7 Kto datek obiecuje, a nic nie ma, niejednego zawiedzie. — Ryś. cnt. 7.

 8 Kto małemu datkowi przygania, więcej snadź wziąć nie pragnie. — Fred. I. 633; Żup. 27.

 9 Kto mały datek chwali, do większego zachęca dającego. — Fred. I. 634; Mon. Ench. 198; Gr. Lat. 416; Mon. Gr. 393; Czel. 48.

10 Łaska pańska bez datku nic nie jest. — Ryś. cnl. 8.

  Łaska pańska bez datku nic nie waży. Knap. 428. § Łaska nie łasa, której datek nie cukruje. Trzt. Łaskę bez datku uwinę w czerwonym płatku. Trzt.