T. j. jakie wychowanie, takie owoce.
3 Łamie ćwiczenie złe przyrodzenie.
Ćwieczek.
Było to za króla Ćwieczka i brata jego Gwoździa. — Lip. P. 58.
T. j. bardzo dawno, za niepamiętnych czasów.
Ćwiek.
1 I ćwiekiem go nie przykujesz.
Włóczęga, miejsca nie zagrzeje.
2 Jakby go ćwiekiem przybił.
Konny prędko dopędzi, prędko ustąpi; pieszy leniwo wygra, ale dłużej dotrzyma, według owego przysłowia: jakby go ćwiekiem przybił. Fred. I. 448.
3 Wbić komu ćwiek w głowę. — Dykc. I. 90.
Nabawić kogo kłopotu, pracy.
Ćwik.
Dostała ćwika za nieboszczyka. — Lom. 11.
Oszukała się, dostała męża przebieglejszego, gorszego, niż był pierwszy.
Cybulski.
Cybulski, co żonę przegrał.
Zdanie to zaliczone przez Darowskiego (str. 14), nie wiem o ile słusznie, do przysłów, przytoczył Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”, ks. XII, mówiąc:
„Czy ja Cybulski, rzecze na to klucznik z żalem, Co żonę przegrał, grając w marjasza.
Cyga.
Kręci się cyga, póki nie upadnie. — Bratk.
T. j. do czasu dzban wodę nosi. Cyga = bąk, fryga.
Cygan. Cygański.
1 Co cygan, to szalbierz. — Trotz, p. w. Co.
2 Cygan dziećmi świadczy. — Ryś. cnt. 2; Wójc. Prz. I. 140; Czel. 474.
Cygan swemi dziećmi świadczy. Knap. 117; Ern. 1468; Flor. 176. Cygan swemi się dziećmi świadczy. Now. 13. Cygan dziećmi świadczy, a wszystko złodzieje. Wójc. Gaw. II. 241. Masz cyganie świadki? „Mam żonę i dziatki.” Wójc. Prz. I. 140; Wójc. Gaw. II. 24I; Czel. 474. Cygana świadki: żona i dziatki. — Żona i dziatki: cygańskie świadki.
Cygan cyganem się świadczy. Wójc. Prz. I. 140; Czel. 474. Cygan cyganem świadczy. Wójc. Gaw. II. 241. Cyganem świadczy. Wójc. Prz. I. 27. Świadczę się wami, cyganami, bo i ja sam cygan. § Świadczy cygan dziećmi. Powod. Wędz. Strzeż tego, żeby cygan dziećmi swemi nie świadczył. Czechow. W. Wyświadcza cygan dzieci, a wszystko złodzieje. Papr. Dzies. Niczym tego probujesz, chyba samym sobą, jako cygan dziećmi świadczysz. Pim. Kam.
Bielicki (Święta kaznodziejskie, str. 605) tak opisuje początek powyższego przysłowia: „Kazimierz III na biskupa de Sienno wielkiemi korupcjami zbierał testimonia, aż stanął cygan z swemi dziećmi, skąd urosło adagium.”
3 Cygánowi szpérka, a gazdowi kapusta. — Cinć. 9.
4 Cygan w bieli. — Ryś. cnt. 9.
T. j. wygląda jak cygan w bieli, niestosownie jest ubrany, dziwacznie.
5 Cygan za cyganem, a ja za waspanem.
Stronny świadek.
6 Cygan za cyganem, pan za panem.
7 Cygańskie poty.
Przeszły go cygańskie poty. Petr. 177.
T. j. śmiertelny strach go ogarnął, sumienie go karcić zaczęło, poczuł że winien.
8 Cygański ród. — Wójc. Prz. I. 141; Wójc. Gaw. II. 242; Czel. 473.
Bezecny, niegodziwy.
9 Cygański syn wielki, ale dureń.
10 Cygański żywot prowadzić. — Knap. 117; Trotz, p. w. Cygański; Wójc. Prz. I. 140; Czel. 473.
Włóczyć się z miejsca na miejsce; żyć z szacherki, oszustwa, kradzieży.
11 Dla jednego cygana jest wszystkim przygana. — Frischb. II. 221.
12 Każdy cygan swego konia (swoją kobyłę) chwali.
Odm. Każdy cygan swoje dziecko (swój towar) chwali.
13 Obejdzie się cygańskie wesele bez marcypanów. — Now. 68; Petr. 176.
Obejdzie się cygańskie wesele bez marcypanu (v. księdza). Kolb. VIII. 263 .... bez muzyki. Lom. 26.
14 To je cygán, co go czerci widzieli! — Cinć. 37.
T. j. łotr, nicpoń w całym znaczeniu.
15 To cygan na wszystkie zastawki.
Oszust, szachraj, co się zowie.
16 Zawsze gorszy biáły cygan, niż czárny. — Cinć. 41.
17 Z biedy cygan dzieci płodzi.
Cyna.
Cyna dla dzierżawcy, srebro dla dziedzica.
T. j. na co kogo stać; dzierżawca winien jadać na cynowych naczyniach, dziedzic na srebrnych.
Cynamon.
Cynamonem w piecu pali.
T. j. jest niezmiernie bogaty.
Cyprys.
I cyprysy mają swoje kaprysy.
Cyrulik.
1 Bić cyrulika przed goleniem, woźnicę w drodze, kucharza przed obiadem — niebezpiecznie. — Zabcz. Pol. II. 16; Wójc. Przyp. 86.
2 Cyrulik niedoszły jest kat doskonały. — Kochow. Epigr.
3 Dobry cyrulik za medyka stanie. — Młodź. Kaz. IV.
Cytryna.
Wyciśnięte cytryny precz się wyrzucają. — Sł. Wil., p. w. Cytryna.
