Strona:Rus Jarema Kusztelan - Ks. Patron Augustyn Szamarzewski.pdf/56

nią łożył podwaliny. Wtedy dopiero mógł był liczyć z pewnością na urzeczywistnienie i pomyślny obrót rozpoczętej sprawy. Liczba tych Spółek, które w ten sposób pod ręką patronacką powstały, wynosi cr. 35. W przecięciu przypadałoby tedy na jeden rok tego okresu 4 do 5 nowych Spółek. Jest to liczba względnie znaczna, jeżeli zważymy, że przeciętny przyrost roczny Spółek pożyczkowych był znacznie większy dopiero po roku 1900-ym. Ale i w porównaniu do czasów przeszłych jest to liczba wcale pokaźna, jeżeli zważymy, że od roku 1861-go do 1872-go powstało razem wszystkiego przeszło 40 Spółek, i to za staraniem różnych osób prywatnych, nie wyłączając w tem Szamarzewskiego. Teraz Patron sam jeden założył nie wiele mniejszą liczbę Spółek. Uderza to przedewszystkiem ze względu na podskokowy bieg linji rozwojowej, a zarazem rzuca światło na dalszą działalność patronacką Szamarzewskiego i skłania do głębszego zastanowienia.
 Zaraz w pierwszym roku urzędowania powstaje z ramienia Szamarzewskiego Spółek 18. Statystyka późniejsza wylicza zaś na rok 1873 wszystkich razem Spółek nowo zawiązanych 20, wedle innego obliczenia jest ich nawet 22. Po tym niebywałym podskoku spada jednakże liczba ta raptownie zaraz w roku następnym i pozostaje na tym poziomie przez cały czas tego okresu. Od roku 1874-go do 1879, a więc w przeciągu lat pięciu, powstaje tylko 15 Spółek, w przecięciu rocznem zatem 3 Spółki.
 Powodem tego bezpośredniego spadu i zwolnienia ruchu spółkowego był brak ludzi odpowiednich na kierowników spółkowych. Niedostatek ten w ludziach pochodził najpierw stąd, że liczba tak zwanej inteligencji wobec nierozwiniętego stanu średniego była u nas zawsze nikła, powtóre, że „wyraźny zakaz władz odrywał wszelkich urzędników od Spółek polskich“. Tym sposobem najpo-