rościńskiéj upadała też zupełnie, i tak już bardzo ograniczona władza sądownicza oprawców. Pomimo tego jednak zachowali oni jeszcze swój dawny charakter stróżów bezpieczeństwa publicznego i czuwali rzeczywiście nad zachowaniem porządku w państwie, jednak już nie jako sędziowie karni, lecz raczéj jako policyja grodu i jako oskarżyciele publiczni. Prawie wszystkie zapiski, jakie z aktów Krakowskich i Łęczyckich do władzy oprawców się odnoszących, zużytkować moglibyśmy, wykazują nam jak najdokładniéj ten wyłączny już w wieku XV, dwoisty charakter urzędu oprawców. Podwójna ta władza jako urzędnika, że się tak wyrazimy policyi bezpieczeństwa, i jako oskarżyciela publicznego, da się nawet bardzo dokładnie wyróżnić, styka się zresztą ze sobą ciągle, a nawet władza oskarżycielska jest następstwem władzy policyjnéj. Ta ostatnia zaś, pozostała oprawcom, jak sądzimy, z epoki przed r. 1388, była zapewne związaną ściśle z władzą sądowniczą, oprawca bowiem schwytawszy zbrodniarza, zaraz go sądził — w XV wieku zaś nie posiadając już takiéj władzy sądowniczéj, musiał go stawić przed sąd właściwy i tu dopiéro jako oskarżyciel przeciw niemu występował.
Chcąc określić szczegółowo, jak się ta władza oprawców w XV wieku objawiała, i jak daleko sięgała, musimy się wrócić na chwilę do tego, co przy organizacyi urzędu oprawców mówiliśmy.
Zwróciliśmy tam bowiem na podstawie przywileju dla arcyb. Gnieźnieńskiego z r. 1357 uwagę na to, że oprawca miał obowiązek objeżdżać terytoryjum swéj władzy podległe, i podczas tego objazdu, jak się ów przywilej wyraża, mieszkańców „ab excessibus retrahere et ipsos corrigere iustitia mediante”. O ile słowo corrigere odnosić się zdaje do władzy sądowniczéj oprawcy, o tyle retrahere wskazuje na jego władzę prewencyjną, zapobiegawczą, a więc jedném słowem policyjną. Władzę tę stwierdza téż tylekroć wspomniana zapiska sądu grodzkiego z r. 1419[1], w której czytamy, że
- ↑ Inscr. Castri Crac. I. p. 104.
