Według Upaniszadów klucz świadomości wszechświatowej, świadomości Boga, dany jest w świadomości duszy. Poznać, że dusza nasza jest odrębną od jaźni osobowej, znaczy zrobić pierwszy krok ku urzeczywistnieniu najwyższego wyzwolenia. Winniśmy wiedzieć z bezwzględną pewnością, że z treści naszej jesteśmy duchem. Dojść zaś do tego możemy przez opanowanie jaźni osobowej, przez wzniesienie się ponad wszelką pychę i chciwość i lęk, przez poznanie, że wszelka strata poniesiona na tym świecie, nawet śmierć cielesna, nie może nic ująć z prawdy i wielkości naszej duszy. Pisklę, wykluwając się na świat poprzez ześrodkowane w sobie odosobnienie jajka, poznaje, że twarda skorupa, która je tak długo okrywała, nie była w rzeczywistości częścią jego życia. Skorupa ta jest rzeczą martwą, nie może róść, nie pozwala oku wybiec choćby na chwilkę w ogromny bezmiar leżący nazewnątrz. Żeby jak była wygodną i zaokrągloną w swej doskonałości, trzeba w nią cios wymierzyć, trzeba ją przebić, ażeby zdobyć swobodę światła i przestworu i dokonać w pełni celu życia ptaszego. O ptaku mówią po sanskrycku, że się dwa razy urodził. Tem samem mianem określa się czło-
