więc od tego, co uważano za koronę studjów. I tak wyraz upaniṣad nabrał z czasem znaczenia „tajemna nauka“, nawet poprostu „tajemnica“, czasem nawet zupełnie świecka. Co on pierwotnie znaczył, trudno rozstrzygnąć[1].
O ile chodzi o filozoficzną wartość i znaczenie Upaniszadów, to przedewszystkiem zaznaczyć trzeba, że się na nich rozwijała cala późniejsza myśl indyjska. To są podstawy, bez których cała ta wielka cywilizacja nie da się ani zrozumieć, ani nawet po myśleć. Sle nie to jedno stanowi o ich znaczeniu. W Europie poznano Upaniszady trochę ponad sto lat temu, zrazu za pośrednictwem dość nieporadnego przekładu z drugiej reki. Obudziły zdumienie. Zdawał się w tych prastarych utworach zmartwychwstawać Platon w jakiejś wcześniejszej postaci, to znowu dostrzegano w nich
- ↑ Etymologja jest niby Jasna. upan-ivṣad znaczy „przysiadać (się do)“. Ale nie wiemy na pewne, czy przysiadać się do mistrza, ażeby wysluchać nauki, czy przysiadać w pozycji adoracji, w jakiej siadano, rozmyślając zrazu o bóstwie,a zczasem o tych wszystkich rzeczach ostatecznych, na jakie myśli o bóstwie póty ludzi naprowadzała, aż o niem samem zapomnieli. Rozwój znaczenia wyrazu upaniṣad od przysiadania, posiedzenia, do nauki tajemnej i tekstu zawierającego tę naukę, jest prawie taki sam co w wyrazie arabskim al-makāmatu. Tylko tu chodzi o inne zupełnie teksty. wykwintną literaturę piękną i wcale nie tajną.
